Ethisch perspectief
In de setting van de ouderenzorg verblijven bewoners vaak in een instelling gedurende de laatste periode van hun leven, hierbij staat de kwaliteit van leven van de bewoner centraal. Kwaliteit van leven kan op gespannen voet staan met uitbraakbestrijding, bijvoorbeeld wanneer vrijheidsbeperkende maatregelen als isolatie en het beperken van bezoek en sociaal contact worden ingesteld om verdere verspreiding van een infectieziekte/dragerschap te voorkomen.
De impact die een bepaalde keuze op het gebied van uitbraakmanagement kan hebben op de kwaliteit van leven van bewoners dient te allen tijde meegenomen te worden in de besluitvorming ten aanzien van het instellen en de aard van de uitbraakmaatregelen. Het bestuur van de instelling is hierin eindverantwoordelijk en draagt hier een algehele visie over uit die gedragen wordt door alle betrokken professionals. De continue dialoog met bewoners, hun naasten/ vertegenwoordigers, de cliëntenraad en ondernemingsraad in afwegingen die gemaakt worden omtrent algehele visie en specifieke situaties, is daarin essentieel. De begrippen proportionaliteit (er moet een redelijke verhouding zijn tussen het doel en het ingezette middel) en subsidiariteit (zet het minst ingrijpende middel in om een bepaald doel te bereiken) zijn hierin leidend.12 Er wordt geadviseerd om over deze afwegingen een moreel beraad te organiseren. Bijvoorbeeld onder toezicht van een ethicus of andere gerelateerde beroepsgroep. Tot slot is het essentieel dat de bewoner of patiënt bij de invoer van uitbraakmaatregelen wordt ingelicht over de (patiënt-specifieke) rationale achter de desbetreffende uitbraakmaatregelen, ten aanzien van de veiligheid van de patiënt en medebewoners, rekening houdend met proportionaliteit en subsidiariteit.
Neem in alle afwegingen die op het gebied van uitbraakmanagement worden gemaakt (bijvoorbeeld in het opstellen van een protocol en het instellen van uitbraakmaatregelen) naast factoren als de ziektelast, mortaliteit en besmettelijkheid van het micro-organisme en de kwetsbaarheid en instrueerbaarheid van bewoners ook de kwaliteit van leven en arbeidsomstandigheden voor medewerkers mee.
De handreiking bezoek en sociaal contact, het afwegingskader voor Fase 3: code zwart, en het document ‘Stip op de horizon COVID-19 voor de langdurige zorg’ vormen een verdere gedetailleerde basis voor de ethische afwegingen rondom uitbraakmanagement.
