Kwaliteit
PDF
Genereer PDF document
Diagnostiek: Urine-onderzoek bij patiënten met incontinentie
tab1
tab2
tab3
tab4
Uitgangsvraag + aanbevelingen

Uitgangsvraag

Hoe dient urineonderzoek plaats te vinden bij patiënten waarbij geen afname van een urinemonster mogelijk is in verband met incontinentie?

De uitgangsvraag is opgedeeld in twee subvragen:

  • hoe dient urineonderzoek met de urinestick plaats te vinden bij mensen met incontinentie?
  • hoe dient urine-afname voor urinekweek plaats te vinden bij mensen met incontinentie?

Aanbevelingen

  • Probeer bij patiënten met specifieke symptomen van een urineweginfectie die zelf geen urinemonster kunnen aanleveren via niet-invasieve methodes een urinemonster te verkrijgen voor een urinestick test om een urineweginfectie uit te kunnen sluiten.

  • Gebruik geen eenmalige katheterisatie voor het verkrijgen van urine voor een urinesticktest.

  • Gebruik alleen bij uitzondering eenmalige katheterisatie wanneer afname van een midstream urinemonster niet mogelijk is en een urinekweek wel van belang is voor de patiënt om gericht antibiotica te kiezen.

  • Verwijder de katheter, plaats een nieuwe katheter indien indicatie voor katheterisatie blijft bestaan  en neem een urinemonster af uit de nieuw geplaatste katheter of uit een midstream urine (indien geen indicatie voor vervolg katheterisatie. Start vervolgens de antibioticabehandeling.
Literatuurreview

Urine-incontinentie bij kwetsbare ouderen komt veel voor; onder thuiswonende ouderen 38% en onder geïnstitutionaliseerde ouderen 64% van de populatie (Caljouw, 2011).

Urine-incontinentie kan het afnemen van een urinemonster voor urine-analyse (urinestick om een eventuele urineweginfectie uit te sluiten, of een kweek voor het bepalen/stroomlijnen van de antibiotische therapie) bemoeilijken. Als alternatief kan men een urinemonster verkrijgen via eenmalige katheterisatie maar dit is belastend voor de patiënt. Ook kan de katheterisatie op zichzelf een urineweginfectie veroorzaken. Het is de vraag welke andere manieren mogelijk zijn om (niet-gecontamineerde) urine te verzamelen, bijvoorbeeld via inlegpads of incontinentiemateriaal.

Literatuurconclusies

Diagnostische waarde van urinestick afgenomen in incontinentiemateriaal

Zeer laag GRADE

 De sensitiviteit en negatief voorspellende waarde van de urinestick afgenomen in incontinentiemateriaal is vergelijkbaar met een urinestick afgenomen in een clean-catch-urinemonster. 

Midthun, 2003


Diagnostische waarde van urinestick afgenomen in incontinentiemateriaal

Zeer laag GRADE

De specificiteit en positief voorspellende waarde van de urinestick afgenomen in incontinentiemateriaal is mogelijk lager dan bij een urinestick afgenomen in een clean-catch-urinemonster. 

Midthun, 2003


Methoden van urineafname voor urinekweek bij patiënten met urine-incontinentie

geen

GRADE

Er zijn geen studies gevonden naar methoden van urineafname voor urinekweek bij patiënten met urine-incontinentie en een verdenking op een urineweginfectie.

Beschrijving studies
Er is één studie gevonden van Midthun (2003) naar de diagnostische waarde van een urinestick test afgenomen in incontinentiemateriaal in plaats van in een urinemonster. De studie is uitgevoerd bij 98 verpleeghuisbewoners (84% vrouwen, leeftijd gemiddeld 86 jaar) zonder symptomen van een urineweginfectie. De bewoners droegen ‘s nachts incontinentiemateriaal en werden elk uur gemonitord. Nat materiaal werd direct verwijderd en getest. In incontinentiemateriaal met tenminste 50 ml urine werd in het natste gedeelte 10 seconde lang een urinestick gedrukt. Vervolgens werd in de vroege ochtend een clean-catch urinemonster afgenomen, opgestuurd naar het lab en binnen drie tot acht uur onderzocht met behulp van urinestick en urinekweek. Via vergelijking van de urinestick uitslagen van het incontinentiemateriaal en het clean-catch-urinemonster met de urinekweek zijn de testkarakteristieken sensitiviteit, specificiteit, positief en negatief voorspellende waarde en doeltreffendheid berekend.

Uitkomsten
De testkarakteristieken van de urinestick test met behulp van incontinentiemateriaal is betreffende de sensitiviteit en negatief voorspellende waarde vergelijkbaar met de urinesticktest in een urinemonster (sensitiviteit: incontinentiemateriaal= 96,3%; urine= 96,3%; negatief voorspellende waarde: incontinentiemateriaal= 97,6%; urine= 98,2%). De specificiteit en positief voorspellende waarde waren kleiner wanneer de urinestick test werd afgenomen in incontinentiemateriaal ten opzicht van een urinemonster (specificiteit: incontinentiemateriaal= 57,8%; urine= 77,5%; positief voorspellende waarde: incontinentiemateriaal= 46,4%; urine= 61,9%).

Bewijskracht van de literatuur
De bewijskracht is met drie niveaus verlaagd vanwege extrapoleerbaarheid en het gering aantal patiënten (imprecisie). Er is afgewaardeerd voor extrapoleerbaarheid (bias t.g.v. indirectheid) omdat deelnemers in de studie asymptomatisch waren zonder verdenking op een urineweginfectie en in staat waren om een clean-catch urinemonster af te nemen. Daarnaast is afgewaardeerd voor imprecisie omdat er slechts één studie (n=98) is geïncludeerd. De bewijskracht komt hiermee op zeer laag.

Om de uitgangsvraag te kunnen beantwoorden is er een systematische literatuuranalyse verricht naar de volgende wetenschappelijke vraagstelling(en):

“Wat is de beste manier om een bruikbaar urinemonster te verzamelen voor urine-onderzoek bij kwetsbare ouderen met urine-incontinentie en een verdenking op een urineweginfectie.”

PICO
P: Patiënten met urine-incontinentie en een verdenking op een urineweginfectie
I (indextest): urine-onderzoek via andere vormen van urine-afname
C (referentietest): urine-onderzoek in een midstream-urine monster
O: specificiteit en negatief voorspellende waarde

In de databases Pubmed en Embase is met relevante zoektermen gezocht naar urineafname en urineanalyse bij kwetsbare ouderen met urine-incontinentie en een verdenking op een urineweginfectie. De literatuur zoekactie leverde 192 treffers op. Studies werden geselecteerd op grond van de volgende selectiecriteria: (systematische review van) primair onderzoek naar methoden van urineafname voor urine-analyse bij kwetsbare ouderen met urine-incontinentie (gemiddelde leeftijd ten minste 75 jr of gehele studiepopulatie ten minste 65 jaar) en een verdenking op een urineweginfectie. Op basis van titel en abstract werden in eerste instantie tien studies voorgeselecteerd. Na raadpleging van de volledige tekst, werden vervolgens negen studies geëxcludeerd (zie exclusie tabel, bijlage 1), en één studie definitief geselecteerd en opgenomen in de literatuuranalyse (Midthun, 2003). De beoordeling van individuele studiekwaliteit (risk-of-bias tabel) en de evidence tabel kunt u vinden in bijlagen twee en drie. De zoekverantwoording is weergegeven in de bijlage 4.

Exclusietabel diagnostiek bij incontinentie (exclusie na het lezen van het volledige artikel)

Auteur en jaartal

Redenen van exclusie

Caljouw, 2011

geen antwoord op uitgangsvraag

Midthun, 2006

(A survey regarding the use of the dipstick/pad method with elderly, incontinent patients. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2006 Jul-Aug;33(4):402-7)

niet relevant. Geen onderzoek naar methoden van urineafname voor urine-analyse maar vragenlijst onderzoek naar gebruik van urinestick

Omli, 2010

geen antwoord op uitgangsvraag

Midthun, 2006

(A protocol for the urine dipstick/pad method. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2006 Jul-Aug;33(4):396-400)

geen primair onderzoek, maar protocolbeschrijving

Shvartzman, 2004

geen klinische studie (in vitro studie, incontinentiemateriaal werd niet gedragen door deelnemers)

Midthun, 2006

(Are true-negative nitrite results affected by a two-hour delay in dipstick/pad analysis of urine in incontinence pads? J Wound Ostomy Continence Nurs. 2006 May-Jun;33(3):292-5)

geen klinische studie (in vitro studie, incontinentiemateriaal werd niet gedragen door deelnemers)

Midthun, 2003

geen klinische studie (in vitro studie, incontinentiemateriaal werd niet gedragen door deelnemers)

Hessels-grob

geen peer-review

Buchsbaum, 2004

geen antwoord op uitgangsvraag

 

Vergroot tabel

Referentie

Studiekarakteristieken

Patiëntkarakteristieken

Indextesten

Referentie-test

Follow-up

Uitkomstmaten

en effectgrootte

Opmerkingen

Midthun, 2003

Studiedesign :
cross-sectioneel onderzoek

Land: Verenigde Staten

Conflicts of interest: Geen informatie

Inclusiecriteria:
-  incontinente vrouwelijke verpleeghuisbewoners
-  in staat om clean catch-urinemonster te geven
-  geen antibiotica in afgelopen 14 dgn
-  geen vaginale afscheiding

Exclusiecriteria:
-  geen

N= 98

Leeftijd, gem + range: 86 [64-101]

Geslacht, vrouw: 83,7%

Symptomatische UwI: 0 (0%)

Indextesten:
-     I1= Nieuwe urinstick/pad methode, de urinestick 10 seconde in natste gedeelte van incontinentiemateriaal (met ≥50 ml urine) gedrukt.
-     I2= Gebruikelijke methode, urinestick in clean-catch urine

Plaats in het klinisch pad:
Replacement, een test ter vervanging van een bestaande test

Setting: Verpleeghuis

Voorafgaande testen: geen

Afkapwaarde:
positieve test= nitriet positief en/of LE positief (trace, 1+ of 2+)
negatieve test= nitriet negatief en LE negatief
nitriet en/of LE 1+ of 2+

Referentietest:
Urinekweek 

Afkapwaarde:
105 KvE/ml van 1 soort

Duur follow-up:
geen follow-up

Incomplete uitkomstdata:
N (%)

Redenen voor incomplete uitkomstdata:

 

Testkarakteristieken:
Sensitiviteit
I1= 96,3%
I2= 96,3%

Specificiteit
I1= 57,8%
I2= 77,5%

Positief voorspellende waarde
I1= 46,4%
I2= 61,9%

Negatief voorspellende waarde
I1= 97,6%
I2= 98,2%

 

 

LE= leukocyten esterase

Kve= kolonievormende eenheden

 

Vergroot tabel

Referentie

Patient selection

 

Indextest

Referentiestandaard

Flow and timing

Level of evidence*

Midthun, 2003

Was a consecutive or random sample of patients enrolled?
No, een convenience sample is gebruikt

Was a case-control design avoided?
Yes

Did the study avoid inappropriate exclusions?
Yes/No/Unclear

CONCLUSION:
Could the selection of patients have introduced bias?

RISK: LOW/HIGH/UNCLEAR

Were the index test results interpreted without knowledge of the results of the reference standard?
Yes/No/Unclear

If a threshold was used, was it pre-specified?
Yes/No/Unclear

CONCLUSION:
Could the conduct or interpretation of the index test have introduced bias?

RISK: LOW /HIGH/UNCLEAR

 

Is the reference standard likely to correctly classify the target condition?
Yes, urinekweek kan is goede test voor bacteriurie
No, urinekweek is geen indicator voor een  symptomatisch uwi

Were the reference standard results interpreted without knowledge of the results of the index test?
Yes/No/Unclear

CONCLUSION:
Could the reference standard, its conduct, or its interpretation have introduced bias?

RISK: LOW /HIGH/UNCLEAR

Was there an appropriate interval between index test(s) and reference standard?
Yes/No/Unclear

Did all patients receive a reference standard?
Yes/No/Unclear

Did patients receive the same reference standard?
Yes/No/Unclear

Were all patients included in the analysis?
Yes/No/Unclear

CONCLUSION:
Could the patient flow have introduced bias?

RISK: LOW /HIGH/UNCLEAR

 

* Grade-like bepaling van level of evidence: uitgaan van oude EBRO-methode en deze vervolgens, afhankelijk van kwaliteit, op-/afwaarderen.
A1: Meta-analysis of at least 2 independent studies of level A2.
A2: Index test compared to reference test (reference standard); cut-offs were defined a priori (if applicable); independent interpretation of test results; an adequate number of patients were enrolled consecutively; all patients received both tests.
B: Index test compared to reference test, but without all the features mentioned for level A2.
C: Non-comparative studies

NB: Case-control studies will automatically score B

Embase, 10 augustus 2017
UWI
'urinary tract infection'/exp/mj OR 'cystitis'/exp/mj OR 'pyelonephritis'/exp/mj OR 'prostatitis'/exp/mj OR 'bacteriuria'/exp/mj OR 'pyuria'/exp/mj OR 'urinary tract infection':ti,ab OR 'urinary tract infections':ti,ab OR 'bladder infection':ti,ab OR 'bladder infections':ti,ab OR cystitis:ti,ab OR pyelonephritis:ti,ab OR pyelitis:ti,ab OR pyelocystitis:ti,ab OR prostatitis:ti,ab OR bacteriuria:ti,ab OR pyuria:ti,ab OR uti:ti,ab OR urosepsis:ti,ab

AND

Kwetsbare ouderen
'Elderly':ti,ab OR 'community-dwelling':ti,ab OR 'geriatric':ti,ab OR 'mini-mental state':ti,ab OR 'alzheimer':ti,ab OR 'alzheimers':ti,ab OR 'mmse':ti,ab OR 'caregivers':ti,ab OR 'falls':ti,ab OR 'Adl':ti,ab OR 'Frailty':ti,ab OR 'Gds':ti,ab OR 'Ageing':ti,ab OR 'elders':ti,ab OR 'Frail':ti,ab OR 'Mci':ti,ab OR 'Demented':ti,ab OR 'Psychogeriatrics':ti,ab OR 'cognitive impairment':ti,ab OR 'Comorbidities':ti,ab OR 'geriatric assessment'/de OR 'frail elderly'/de OR 'cognitive defect'/de  OR 'Alzheimer disease'/de OR 'dementia':ti,ab OR 'nursing home'/de OR 'nursing home':ti,ab OR 'nursing homes':ti,ab OR 'nursing home patient'/de OR 'care home':ti,ab OR 'care homes':ti,ab OR 'nursing care facility':ti,ab OR 'nursing care facilities':ti,ab OR 'residential home'/de OR 'residential facility':ti,ab OR 'residential facilities':ti,ab OR 'residential home':ti,ab OR 'residential homes':ti,ab OR 'residential care':ti,ab OR 'aged care':ti,ab OR 'home for the aged'/de OR 'long term care'/de OR 'long term care':ti,ab

AND

Incontinentie
'urine incontinence'/exp/mj OR 'incontinence aid'/exp/mj OR 'adult diaper'/exp/mj OR incontinen*:ti,ab

AND

Urineafname en -analyse (diagnostiek)
'urine'/exp/mj OR 'urine sampling'/exp OR (urin* NEAR/3 (specimen OR collecti* OR sampl* OR handl* OR retriev*)):ti,ab OR 'diagnosis'/exp/mj OR 'diagnostic procedure'/exp OR 'urinalysis'/exp/mj OR analys*:ti,ab OR test*:ti,ab OR assessment:ti,ab OR uricult:ti,ab OR 'test strip'/mj OR dipstick*:ti,ab OR 'dip stick':ti,ab OR stick*:ti,ab OR strip*:ti,ab OR leukocyturia:ti,ab OR 'leukocyte'/exp/mj OR leukocyte*:ti,ab OR leucocyte*:ti,ab OR 'white blood cell':ti,ab OR 'white blood cells':ti,ab OR WBC:ti,ab OR 'white blood count':ti,ab OR 'leukocyte count'/exp/mj OR nitrituria:ti,ab OR 'nitrite'/exp/mj OR nitrite*:ti,ab OR culture*:ti,ab OR dipslide:ti,ab OR 'dip slide':ti,ab OR 'sensitivity and specificity'/de OR (sensitivity:ti,ab AND specificity:ti,ab) OR sensitivity:ti OR specificity:ti OR 'predictive value'/mj OR 'predictive value':ti,ab OR accuracy:ti,ab OR diagnos*:ti  OR 'diagnostic accuracy':lnk OR 'diagnosis':lnk OR 'diagnostic value'/mj OR 'diagnostic test accuracy study'/mj OR 'diagnostic test'/mj OR 'diagnostic accuracy'/exp/mj OR 'diagnostic error'/exp/mj OR 'diagnostic procedure'/mj

AND

Limitations
([dutch]/lim OR [english]/lim) AND [2003-2017]/py NOT ('conference abstract'/it OR 'conference review'/it) NOT ('juvenile'/exp NOT 'aged'/exp)

Pubmed, 10 augustus 2017
UWI
("Urinary Tract Infections"[Mesh] OR "Cystitis"[Mesh:noexp] OR "Pyelocystitis"[Mesh] OR "Pyelitis"[Mesh] OR "Prostatitis"[Mesh] OR "urinary tract infection"[tiab] OR "urinary tract infections"[tiab] OR "bladder infection"[tiab] OR "bladder infections"[tiab] OR cystitis[tiab] OR pyelonephritis[tiab] OR pyelitis[tiab] OR pyelocystitis[tiab] OR prostatitis[tiab] OR bacteriuria[tiab] OR pyuria[tiab] OR UTI[tiab] OR Urosepsis[tiab]) NOT ("Schistosomiasis haematobia"[Mesh] OR "Pyelonephritis, Xanthogranulomatous"[Majr])

AND

Kwetsbare ouderen
Elderly[tiab] OR community-dwelling[tiab] OR geriatric[tiab] OR "mini-mental state"[tiab] OR alzheimer[tiab] OR alzheimer's[tiab] OR alzheimers[tiab] OR mmse[tiab] OR caregivers[tiab] OR falls[tiab] OR Adl[tiab] OR Frailty[tiab] OR Gds[tiab] OR Ageing[tiab] OR elders[tiab] OR Frail[tiab] OR Mci[tiab] OR Demented[tiab] OR Psychogeriatrics[tiab] OR "cognitive impairment"[tiab] OR "postmenopausal women"[tiab] OR Comorbidities[tiab] OR "Geriatric assessment"[Mesh] OR "Frail elderly"[Mesh] OR "Cognition disorders/diagnosis"[Mesh] OR "Cognition disorders/epidemiology"[Mesh] OR "Alzheimer disease"[Mesh] OR dementia[tiab] OR ("Residential Facilities"[Mesh] NOT "Orphanages"[Mesh]) OR "Housing for the Elderly"[Mesh] OR "nursing home"[tiab] OR "nursing homes"[tiab] OR "care home"[tiab] OR "care homes"[tiab] OR "nursing care facility"[tiab] OR "nursing care facilities"[tiab] OR "residential facility"[tiab] OR "residential facilities"[tiab] OR "residential home"[tiab] OR "residential homes"[tiab] OR "residential care"[tiab] OR "aged care"[tiab] OR "Long term care"[Mesh] OR "long term care"[tiab]

AND

Incontinentie
"Urinary Incontinence"[Majr] OR "Incontinence Pads"[Majr] OR incontinen*[tiab]

AND

Urineafname en –analyse (diagnostiek)
"Urine"[Majr] OR "Specimen Handling"[Mesh:NoExp] OR "Urine Specimen Collection"[Majr] OR (urin*[tiab] AND (specimen[tiab] OR collecti*[tiab] OR sampl*[tiab] OR handl*[tiab] OR retriev*[tiab])) OR "Diagnosis"[Majr] OR "Urinary Tract Infections/diagnosis"[Majr] OR "Diagnostic Techniques, Urological"[Mesh] OR "Urinalysis"[Mesh] OR "urine"[sh] OR "Antibody-Coated Bacteria Test, Urinary"[Mesh] OR analys*[tiab] OR test[tiab] OR tests[tiab] OR testing[tiab] OR assessment[tiab] OR uricult[tiab] OR "Reagent Strips"[Mesh] OR dipstick*[tiab] OR "dip stick"[tiab] OR stick*[tiab] OR strip*[tiab] OR leukocyturia[tiab] OR "Leukocytes"[Mesh] OR leukocyte[tiab] OR leucocyte[tiab] OR “white blood cell”[tiab] OR “white blood cells”[tiab] OR WBC[tiab] OR “white blood count”[tiab] OR "Leukocyte Count"[Mesh] OR nitrituria[tiab] OR "Nitrites"[Mesh] OR nitrite*[tiab] OR culture*[tiab] OR "isolation and purification"[sh] OR "microbiology"[sh] OR dipslide*[tiab] OR "dip slide"[tiab] OR "Sensitivity and Specificity"[Mesh] OR (sensitivity[tiab] AND specificity[tiab]) OR sensitivity[ti] OR specificity[ti] OR "predictive value"[tiab] OR accuracy[tiab] OR diagnos*[ti] OR Diagnosis[sh] OR "Diagnostic Techniques and Procedures"[Mesh]

AND

Limitations
("2003/01/01"[PDat] : "2017/12/31"[PDat]) AND (English[lang] OR Dutch[lang])

Ofwel Embase
('urine'/exp/mj OR 'urine sampling'/exp OR ((urin* NEAR/3 (specimen OR collecti* OR sampl* OR handl* OR retriev*)):ti,ab) OR 'diagnosis'/exp/mj OR 'diagnostic procedure'/exp OR 'urinalysis'/exp/mj OR analys*:ti,ab OR test*:ti,ab OR assessment:ti,ab OR uricult:ti,ab OR 'test strip'/mj OR dipstick*:ti,ab OR 'dip stick':ti,ab OR stick*:ti,ab OR strip*:ti,ab OR leukocyturia:ti,ab OR 'leukocyte'/exp/mj OR leukocyte*:ti,ab OR leucocyte*:ti,ab OR 'white blood cell':ti,ab OR 'white blood cells':ti,ab OR wbc:ti,ab OR 'white blood count':ti,ab OR 'leukocyte count'/exp/mj OR nitrituria:ti,ab OR 'nitrite'/exp/mj OR nitrite*:ti,ab OR culture*:ti,ab OR dipslide:ti,ab OR 'dip slide':ti,ab OR 'sensitivity and specificity'/de OR (sensitivity:ti,ab AND specificity:ti,ab) OR sensitivity:ti OR specificity:ti OR 'predictive value'/mj OR 'predictive value':ti,ab OR accuracy:ti,ab OR diagnos*:ti OR 'diagnostic accuracy':lnk OR 'diagnosis':lnk OR 'diagnostic value'/mj OR 'diagnostic test accuracy study'/mj OR 'diagnostic test'/mj OR 'diagnostic accuracy'/exp/mj OR 'diagnostic error'/exp/mj OR 'diagnostic procedure'/mj) AND ('urinary tract infection'/exp/mj OR 'cystitis'/exp/mj OR 'pyelonephritis'/exp/mj OR 'prostatitis'/exp/mj OR 'bacteriuria'/exp/mj OR 'pyuria'/exp/mj OR 'urinary tract infection':ti,ab OR 'urinary tract infections':ti,ab OR 'bladder infection':ti,ab OR 'bladder infections':ti,ab OR cystitis:ti,ab OR pyelonephritis:ti,ab OR pyelitis:ti,ab OR pyelocystitis:ti,ab OR prostatitis:ti,ab OR bacteriuria:ti,ab OR pyuria:ti,ab OR uti:ti,ab OR urosepsis:ti,ab) AND ('elderly':ti,ab OR 'community-dwelling':ti,ab OR 'geriatric':ti,ab OR 'mini-mental state':ti,ab OR 'alzheimer':ti,ab OR 'alzheimers':ti,ab OR 'mmse':ti,ab OR 'caregivers':ti,ab OR 'falls':ti,ab OR 'adl':ti,ab OR 'frailty':ti,ab OR 'gds':ti,ab OR 'ageing':ti,ab OR 'elders':ti,ab OR 'frail':ti,ab OR 'mci':ti,ab OR 'demented':ti,ab OR 'psychogeriatrics':ti,ab OR 'cognitive impairment':ti,ab OR 'comorbidities':ti,ab OR 'geriatric assessment'/de OR 'frail elderly'/de OR 'cognitive defect'/de OR 'alzheimer disease'/de OR 'dementia':ti,ab OR 'nursing home'/de OR 'nursing home':ti,ab OR 'nursing homes':ti,ab OR 'nursing home patient'/de OR 'care home':ti,ab OR 'care homes':ti,ab OR 'nursing care facility':ti,ab OR 'nursing care facilities':ti,ab OR 'residential home'/de OR 'residential facility':ti,ab OR 'residential facilities':ti,ab OR 'residential home':ti,ab OR 'residential homes':ti,ab OR 'residential care':ti,ab OR 'aged care':ti,ab OR 'home for the aged'/de OR 'long term care'/de OR 'long term care':ti,ab) AND ('urine incontinence'/exp/mj OR 'incontinence aid'/exp/mj OR 'adult diaper'/exp/mj OR incontinen*:ti,ab) AND (([dutch]/lim OR [english]/lim) AND [2003-2017]/py NOT ('conference abstract'/it OR 'conference review'/it) NOT ('juvenile'/exp NOT 'aged'/exp))

Overwegingen

In deze module wordt gezocht naar de beste manier om bruikbare (niet gecontamineerde) urine te verzamelen voor urine-onderzoek wanneer patiënten met specifieke symptomen van een urineweginfectie zelf geen midstream urine monster kunnen aanleveren voor urineonderzoek in verband met incontinentie. Urineonderzoek omvat enerzijds het uitsluiten van de diagnose urineweginfectie met een urinestick test en anderzijds het bepalen van de verwekker en antibioticaresistentie door middel van een urinekweek.

Urinemonster voor de urinestick test
In de diagnostiek van urineweginfecties heeft de urinesticktest geen grote betekenis gezien de geringe diagnostische waarde van de uitslagen. De test is niet nodig om de diagnose te bevestigen. Het gebruik van eenmalige katheterisatie voor het verkrijgen van urine voor een urinesticktest wordt daarom gezien als te belastend. Wel kan men via verschillende niet-invasieve methodes proberen een urinemonster te verkrijgen voor een urinesticktest. Men kan gebruik maken van een schone po nadat de patiënt veel heeft gedronken. Hierbij is het raadzaam om de patiënt eerst met milde zeep en water perianaal schoon te maken. Een andere manier is gebruik maken van nat incontinentiemateriaal en de urinestick tien seconden in het materiaal drukken zoals beschreven door Midthun (2004). Incontinentiemateriaal blijkt goed bruikbaar voor het uitsluiten van een urineweginfectie met een urinesticktest mits geen fecale verontreiniging en ze binnen twee uur na lozing van urine uitgevoerd worden. Er is geen literatuur of wetenschappelijk bewijs welke methode de voorkeur heeft.

Voorbeeld protocol voor het afnemen van een urinesticktest in incontinentiemateriaal

  • Bij aanvang van de handeling eerst handen desinfecteren
  • Maak perianaal schoon met water en verwissel het incontinentiemateriaal
  • Check iedere 45-60 minuten of het incontinentiemateriaal nat is
  • Verwijder het incontinentiemateriaal zodra deze nat is door urineproductie. Bij contaminatie met feces is de inlegpad niet bruikbaar
  • Trek handschoenen aan en pak een teststrip uit de verpakking en sluit daarna de verpakking onmiddellijk (om contaminatie van strips te voorkomen)
  • Druk de teststrip tien seconden in het natte gedeelte van de inlegpad
  • Lees daarna conform de instructie van de teststrip het resultaat af
  • Gooi teststrip, inlegpad en handschoenen weg en was de handen
  • Documenteer de gegevens in het dossier van de persoon van wie de urine afkomstig is

De werkzaamheid van de urinestick/pad methode is niet aangetoond voor urine die langer dan twee uur in een inlegpad gezeten heeft.

Bron: Midthun, 2006 en WIP-richtlijn, 2009

Urinemonster voor urinekweek
Bij een urinemonster voor een urinekweek is het zeer belangrijk dat de kans op contaminatie zo klein mogelijk is. Wanneer patiënten zelf geen midstream urinemonster kunnen aanleveren, dan kan men urine verkrijgen voor urinekweken via eenmalige katheterisatie. Echter, gezien de belasting voor de patiënt dient hier terughoudend mee omgegaan te worden. Een urinekweek met urine verkregen via eenmalige katheterisatie alleen inzetten voor bepalen van verwekkers en resistentie wanneer dit van belang is voor de patiënt om gericht antibiotica te kiezen of bij te stellen (bij algemene ziekteverschijnselen, onvoldoende reactie op therapie of een snel optredend recidief.

Verantwoording + referenties

Verantwoording

De richtlijn is modulair opgebouwd. Dit betekent dat in de toekomst herzieningen per module kunnen plaatsvinden. 

Nu zijn echter de verantwoording, referenties en bijlagen voor elke module gelijk en daarom verwijzen wij naar 'Verantwoording en methode'.

Caljouw MA, den Elzen WP, Cools HJ, Gussekloo J. Predictive factors of urinary tract infections among the oldest old in the general population. A population-based prospective follow-up study. BMC Med. 2011; 16;9:57.

Midthun SJ, Paur RA, Lindseth G, Von Duvillard SP. Bacteriuria detection with a urine dipstick applied to incontinence pads of nursing home residents. Geriatr Nurs. 2003; 24(4): 206-209.

Midthun S, Paur R, Bruce AW. A protocol for the urine dipstick/pad method. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2006 Jul-Aug;33(4):396-400.

WIP-richtlijn, 2009. Handhygiëne verpleeg- woon en thuiszorg. RIVM, Utrecht.