Literatuurreview
Om tot een aanbeveling te komen voor de empirische antimicrobiële behandeling van lage luchtweginfectie bij kwetsbare ouderen in het verpleeghuis en in de 1e lijn is het noodzakelijk om te weten wat de meest voorkomende verwekkers zijn bij deze patiëntengroep. Dit is extra van belang omdat het bij deze patiëntengroep vaak moeilijk is om (kwalitatief goed) sputum te verkrijgen en het sputum vaak gecontamineerd is met micro-organismen uit de mond-keelholte.
Laag | Enterobactericeae en P. aeruginosa zijn relatief veel voorkomende verwekkers bij verpleeghuispatiënten met een aangetoonde pneumonie. Wojkowska 2013 |
Matig | S. pneumoniae is de meest voorkomende verwekker bij ouderen in de 1e lijn met een (meestal aangetoonde) pneumonie; ook Enterobacteriaceae, H. influenzae, P. aeruginosa en M. pneumoniae komen relatief veel voor. Capelastegui 2012; Gutierrez 2006; Palmu 2014; Villa-Corcoles 2009; Sanguinetti 2000 |
Matig
| S. pneumoniae is een veel voorkomende verwekker bij in het ziekenhuis opgenomen ouderen afkomstig uit het verpleeghuis en de 1e lijn met een (aangetoonde) pneumonie. Bij de opgenomen verpleeghuispatiënten komen daarnaast Enterobacteriaceae vaker voor en bij de opgenomen 1e-lijnspatiënten H. influenzae. Ayaz 2014; Chow 1995; Garcia-Vidal 2011; Polverino 2009; Carr 1991; Cilloniz 2013; Ewig 2012; Fernandez-Sabé 2003; Garcia-Ordonez 2001; Ingarfield 2007; Janssens 1996; Kothe 2008 |
Zeer laag | De verwekkers van een exacerbatie COPD zijn vergelijkbaar met die van een pneumonie zonder COPD bij kwetsbare oudere patiënten in de 1e lijn. Sanguinetti 2000 |
| Er kunnen geen uitspraken worden gedaan over de aard van de verwekkers bij patiënten met (een hoog risico op) aspiratie, dementie of (vermoeden op) voorafgaande influenza bij kwetsbare ouderen. |
Van de 24 geïncludeerde studies waren er twee bij verpleeghuispatiënten 1, 2 en vijf bij patiënten uit de 1e lijn 3-7. De 17 overige studies werden verricht bij in het ziekenhuis opgenomen patiënten die afkomstig waren uit het verpleeghuis en de 1e lijn 8-24. Alle studies betroffen patiënten met een pneumonie. In drie studies betrof het een niet radiologisch aangetoonde pneumonie 8, 11, 20, in twee studies was niet duidelijk of de pneumonie radiologisch was aangetoond 7, 16.
De twee studies met verpleeghuispatiënten waren kleinere studies en laten een wisselend beeld zien 1, 2. De studie van Orr (n=107) is serologisch onderzoek naar virale verwekkers en Chlamydophila bij mensen met koorts gerelateerd aan luchtweginfectie en met onbekende oorzaak. De studie maakte onder andere onderscheid tussen pneumoniepatiënten (n=30) en patiënten met een acute bronchitis (n=67). C. pneumoniae werd in 17% van de pneumoniegevallen gevonden. De waarde van dergelijke serologie voor de diagnostiek bij lage luchtweginfectie is echter zeer omstreden vanwege kruisreacties en echte maar betekenisloze reacties door bijvoorbeeld onschuldige 'boostering' na contact met C. pneumoniae in het nabije verleden. Naast kruisreacties en boostering spelen met name aspecifieke reacties een rol. Bij 73% van de patiënten werd geen verwekker gevonden. In de studie van Wojkowska (n=42) zijn Enterobacteriaceae (21%) en P. aeruginosa (10%) pathogenen die veelvuldig geïsoleerd werden. Bij 83% van de patiënten werd geen sputum verkregen. Virale infecties werden alleen gemeld in de studie van Orr, het percentage lag rond 12%.
In de vijf studies bij patiënten uit de 1e lijn is S. pneumoniae de meest voorkomende verwekker (6-36%; 5 studies) 3-7. Daarnaast komen ook H. influenzae (6-12%; 2 studies), P. aeruginosa (5-12%; 2 studies), Enterobacteriaceae (1-12%; 2 studies), C. pneumoniae (2-7%; 4 studies) en M. pneumoniae (3-8%; 3 studies) relatief veel voor. S.aureus wordt gerapporteerd in 6-7% (1 studie), maar het is hierbij niet duidelijk of dit contaminatie uit de keelholte is of echt de verwekker van de lage luchtweginfectie. De studie die naast pneumoniepatiënten ook patiënten met exacerbatie COPD includeerde liet tussen beide groepen geen duidelijk verschil zien in verwekkers 7. Eén studie rapporteerde het aantal virale infecties (13%) 3. Het percentage patiënten waarbij geen verwekker werd gevonden varieerde in drie studies van 40-63% en werd in twee studies niet gerapporteerd 4, 5.
Van de 17 studies met in het ziekenhuis opgenomen patiënten betroffen zes studies verpleeghuispatiënten 8, 11, 12, 15, 19, 20 en 13 studies patiënten uit de 1e lijn 9, 10, 12, 13, 17-19, 22-27 (twee studies betroffen beide settings). In alle studies werd S. pneumoniae aangetroffen. Bij verpleeghuispatiënten varieerde het percentage tussen 1-37%, bij 1e-lijnspatienten tussen 2-37%. Bij de opgenomen verpleeghuispatiënten kwamen daarnaast Enterobacteriaceae (1-14%; 4 studies) vaker voor en bij de opgenomen 1e-lijnspatiënten H. influenzae (1-18%; 12 studies). Eén van de 17 studies werd in Nederland uitgevoerd en betrof opgenomen 1e-lijnspatiënten boven de 80 jaar (n=41) 23. Ook in deze studie waren S. pneumoniae (22%) en H. influenzae (10%) de meest voorkomende verwekkers. Daarnaast werden in deze studie K. pneumoniae, L. pneumophilia en S. aureus (elk 5%) relatief vaak aangetroffen. In tien van de 17 studies werden virale verwekkers gerapporteerd, het percentage varieerde van 2-10%. Het percentage patiënten waarbij geen verwekker werd gevonden varieerde tussen de 27-90%. In twee studies werd het percentage niet gerapporteerd 11, 16.
Er werden geen studies gevonden van verwekkers bij patiënten met (een hoog risico op) aspiratie, dementie of (vermoeden van) voorafgaande influenza.
Bewijskracht van de literatuur
Er is geen algemeen geaccepteerd graderingssysteem om de kwaliteit van dergelijke observationele studies in kaart te brengen. Wel kan voor studies van niet-opgenomen verpleeghuispatiënten worden aangegeven dat de gebruikte soorten microbiologische diagnostiek beperkt waren, serologisch onderzoek naar infecties met C. pneumoniae zeer omstreden is, er tegenstrijdige resultaten zijn, en het aantal patiënten gering was. In studies van niet-opgenomen patiënten in de eerste lijn werden in de meeste studies meerdere soorten diagnostiek gebruikt, komen de resultaten enigszins overeen en was de omvang van de studies voldoende. In de studies van in het ziekenhuis opgenomen patiënten werden meerdere soorten diagnostiek gebruikt (bijv. bloed, sputum, urine, serum), was er enige tegenstrijdigheid tussen de resultaten en was de omvang van de studies redelijk tot (zeer) goed.
Om de uitgangsvraag te kunnen beantwoorden is er een systematische literatuuranalyse verricht naar de volgende wetenschappelijke vraagstelling:
Wat zijn de meest voorkomende verwekkers van lage luchtweginfectie bij deze doelgroep en welke verwekkers worden gezien bij aanwezigheid van COPD, (hoog risico op) aspiratie, (vermoeden op) voorafgaande influenza, aanwezigheid dementie.
Er is gezocht naar beschrijvende studies.
Relevante uitkomstmaten
De uitkomstmaat betrof de verwekkers en de mate van voorkomen in de totale patiëntengroep of in de subpopulatie bij wie de verwekker bekend is.
In de databases Pubmed en Embase is met relevante zoektermen gezocht naar beschrijvende studies. De zoekverantwoording en in- en exclusiecriteria zijn weergegeven in bijlage 1.
De literatuurzoekactie leverde 1285 treffers op. Op basis van titel en abstract werden in eerste instantie 114 studies voorgeselecteerd. Na raadpleging van de volledige tekst, werden vervolgens 84 studies geëxcludeerd (zie exclusietabel, bijlage 2), en 24 studies definitief geselecteerd. Zes van de voorgeselecteerde artikelen waren niet opvraagbaar. De evidencetabel kunt u vinden in bijlage 3.
Zoekstring
(("Pneumonia/microbiology"[mh] OR "Bronchitis/microbiology"[mh] OR "Tracheitis/microbiology"[mh] OR "Aetiological diagnosis"[tiab] OR "Etiological diagnosis"[tiab] OR Microorganism[tiab] OR Microorganisms[tiab] OR Micro-organism[tiab] OR Micro-organisms[tiab] OR "bacteria"[tiab] OR "bacterium"[tiab] OR "virus"[tiab] OR "viruses"[tiab] OR organism[tiab] OR organisms[tiab] OR Pathogen[tiab] OR Pathogens[tiab] OR pathogenic[tiab] OR culture[tiab] OR cultures[tiab] OR (("Pneumonia/etiology"[mh] OR "Bronchitis/etiology"[mh] OR "Tracheitis/etiology"[mh] OR etiology[tiab] OR etiologies[tiab] OR aetiology[tiab] OR aetiologies[tiab]) AND (microbiological[tiab] OR microbial[tiab] OR sampl*[tiab] OR isolate[tiab] OR isolates[tiab] OR agent[tiab] OR agents[tiab]))) AND (Epidemiologic studies[mh] OR cohort[tiab] OR prospective*[tiab] OR prognose[tiab] OR prognostic[tiab] OR database[tiab] OR retrospective*[tiab] OR "secondary analysis"[tiab]) AND ("Pneumonia"[mesh] OR "pneumonia"[tiab] OR "bronchopneumonia"[tiab] OR "pleuropneumonia"[tiab] OR "aspiration pneumonia"[tiab] OR "Bronchitis"[mesh] OR "bronchitis"[tiab] OR "bronchiolitis"[tiab] OR "Tracheitis"[mesh] OR "tracheitis"[tiab] OR "Legionellosis"[mesh] OR "legionellosis"[tiab] OR "legionella"[tiab] OR "respiratory tract infection"[tiab] OR "respiratory tract infections"[tiab] OR "respiratory infection"[tiab] OR "respiratory infections"[tiab] OR "Respiratory Tract Infections"[mesh:noexp]) AND ("Elderly"[tiab] OR "community-dwelling"[tiab] OR "geriatric"[tiab] OR "mini-mental state"[tiab] OR "alzheimer"[tiab] OR "alzheimer’s"[tiab] OR "alzheimers"[tiab] OR "mmse"[tiab] OR "caregivers"[tiab] OR "falls"[tiab] OR "Adl"[tiab] OR "Frailty"[tiab] OR "Gds"[tiab] OR "Ageing"[tiab] OR "elders"[tiab] OR "Frail"[tiab] OR "Mci"[tiab] OR "Demented"[tiab] OR "Psychogeriatrics"[tiab] OR "cognitive impairment"[tiab] OR "Comorbidities"[tiab] OR "Geriatric Assessment"[mesh] OR "Frail elderly"[mesh] OR "cognition disorders/diagnosis"[mesh] OR "cognition disorders/epidemiology"[mesh] OR "Alzheimer disease"[mesh] OR "dementia"[tiab] OR ("Residential Facilities"[mesh] NOT "Orphanages"[mesh]) OR "nursing home"[tiab] OR "nursing homes"[tiab] OR "care home"[tiab] OR "care homes"[tiab] OR "nursing care facility"[tiab] OR "nursing care facilities"[tiab] OR "residential facility"[tiab] OR "residential facilities"[tiab] OR "residential home"[tiab] OR "residential homes"[tiab] OR "residential care"[tiab] OR "aged care"[tiab] OR "Housing for the Elderly"[mesh] OR "Long term care"[mesh] OR "long term care"[tiab]))
Databases: Pubmed, Embase (voor de laatste database is de zoekstring aangepast)
Inclusiecriteria en exclusiecriteria
Inclusiecriteria
kwetsbare ouderen met (bevestigde) LLWI in verpleeghuis, woonzorgcentrum, thuiswonend (zie P)
afkomstig uit Europa, Noord Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland
cohort-onderzoek (prospectief/retrospectief) of cross-sectioneel
uitkomst: % verwekkers bij patiënten met LLWI
Exclusiecriteria
hoge luchtweginfectie (zoals pharyngitis, sinusitis)
ventilatie acquired pneumonia
patiënten met LLWI opgenomen op de IC (met/zonder beademing)
pneumonie in de palliatieve fase (verwijzen naar bestaande richtlijn (afbakening richtlijn))
patiënten met LLWI opgenomen op de IC (met/zonder beademing)
afkomstig uit ‘resource poor settings’ zoals Afrika, Azië en Zuid-Amerika
interventie-onderzoek
uitbraken
studies die alleen specifieke verwekkers/patiëntgroepen includeren m.u.v. COPD, aspiratiepneumonie, voorafgaand influenza
(initiële inclusie: 114)
Naam auteur (jaartal) | Reden exclusie |
Akata (2016) | Geen (subgroep)analyse verpleeghuispatiënten |
Aliberti(2016) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen |
Almirall (2004) | Leeftijd gem lft |
Andrews (1984) | Geen onderscheid ontstaan LLWI voor/tijdens opname |
Ansaldi (2016) | Geen microbiologische etiologie; gemengde groep: LLWI+griepachtig ziektebeeld; |
Aparasu(2013) | Geen microbiologische etiologie; alleen LLWI bij ouderen met gebruik antipsychotica |
Arnold(2013) | Geen kwetsbare ouderen gem. lft<75jr |
Brennen(1987) | Nosocomiale pneumonie |
Brito(2009) | Review: geen leeftijden gerapporteerd |
Caterino(2008) | Geen microbiologische etiologie |
Chalmers(2011) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen |
Chalmers(2014) | Review: geen leeftijden gerapporteerd |
Cho (2011) | Zuid-Korea |
Chow (1994) | Interimrapport; definitief is Chow1995 |
Cilloniz(2012) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen |
Cilloniz(2016) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen |
Daito (2013) | Japan |
Dharmadhikari (2013) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen |
ElSolh(2001) | Oudere IC-patiënten |
Drinka (2002) | Geen onderzoek |
Elshamly (2016) | Leeftijd; Egypte |
El-Solh(2001) | Beademde patienten |
El-Solh(2002) | Oudere IC-patiënten |
El-Solh(2003) | Oudere IC-patiënten |
El-Solh(2004) | Oudere IC-patiënten |
El-Solh (2007) | Beademde patienten |
Falsey(2005) | Geen LLWI (RSV-infectie + influenza) |
Flamaing (2003) | Herkomst patiënt onduidelijk |
Garcia-Vidal(2009) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen |
Gauerke (2001) | Niet herleidbaar tot percentages |
Gilca (2014) | Geen LLWI |
Graat(2003) | Geen onderscheid Lage LWI |
Hedlund (1995) | Leeftijd |
Ishida (2012) | Japan |
Ishida (2015) | Japan |
Ishiguro(2013) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen; Japan? |
Jeon (2011) | Zuid-Korea; leeftijd |
Jeong(2014) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen; Zuid-Korea |
Jeong(2014-2) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen; Zuid-Korea |
Kaku (2013) | Japan; geen (subgroep)analyse verpleeghuispatiënten |
Kang(2008) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen; Zuid-Korea |
Kawai (2004) | Japan |
Kobashi (2001) | Japan |
Li(2015) | Resource poor setting (China) |
Liapikou (2014) | Geen subgroepanalyse Westerse regio |
Lidman(2002) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen |
Lieberman (1997) | Israel |
Lieberman (2003) | Israel |
Luna (2016) | Argentinië |
Marik(2000) | Specifieke groep (CAP met septische shock) |
Ma (2012) | Hong Kong |
Ma (2013) | Hong Kong |
Ma (2013-2) | Hong Kong |
Maruyama (2008) | Japan |
Maruyama (2010) | Japan |
Minejima(2014) | Patiënt-controle o/z design |
Moran (2012) | Leeftijd |
Morimoto(2015) | Onvoldoende microbiologische etiologie. Wel schatting incidentie pneumonie veroorzaakt door verschillende micro-organismen per lft-groep |
Nakagawa (2014) | Japan |
Oshitani(2013) | CAP[1]-lft (gem.<75jr); geen onderscheid vph in NHCAP[2] data; Japan? |
Polverino(2013) | Geen onderscheid vph in HCAP[3] data; patiënt-controle o/z design (CAP als controle) |
Prina(2015) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen |
Quartin(2013) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen; geen onderscheid vph in HCAP data |
Ramanujam(2006) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen |
Rello(1996) | ICU-patienten |
Riquelme (1997) | Etiologie gebaseerd op Riquelme (1996) (geincludeerd) |
Saito (2006) | Japan |
Sakoda(2014) | Geen onderscheid vph in HCAP data; lft (CAP<75); Japan? |
Sangil(2012) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen; alleen patienten met kwalitatief sputum geincludeerd |
Schmidt(2006) | Geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen; specifieke pt groep; Duitstalig |
Schreiber(2010) | IC-patiënten; geen (subgroepanalyse) kwetsbare ouderen; geen onderscheid vph in HCAP data |
Seki(2011) | Geen onderscheid vph in HCAP data; CAP-patiënten: lft gem.<75jr; Japan? |
Shindo(2009) | Geen onderscheid vph in HCAP data; CAP-patiënten: lft gem.<75jr; Japan? |
Sousa (2013) | Specifieke patiëntengroep |
Ugajin (2014) | Japan |
Umeki (2011) | Japan |
Venkatesan (1990) | Herkomst patiënt onduidelijk |
Vila-Corcoles (2016) | Leeftijd; inclusie pneumokokken pneumonie |
Von Baum (2008) | Leeftijd |
Whittle(1998) | Termijn pneumonie tot 30dg na ontslag ZH=incl. HAP[4] |
Xie(2012) | Niet specifiek LLWI |
Tabel niet-opvraagbare artikelen
Naam auteur (jaartal) | Omschrijving resultaten |
Apisanthanarak (2009) | Geen expliciete aanwijzingen verwerkkers als uitkomst |
Drinka (1994) | Verwekkers als uitkomst; geen afwijkende resultaten |
Falsey (1995) | Verwekkers als uitkomst; niet expliciet lage luchtweginfectie |
Ismail (1997) | Verwekkers bij bacteriaemie; niet specifiek lage luchtweginfectie |
Marrie (1986) | H. influenzae komt vaker voor bij thuiswonende dan verpleeghuis patiënten |
Ortquist (1990) | Geen expliciete aanwijzingen verwerkkers als uitkomst |
[1] Community-acquired-pneumonia
[2] Nursing-Healtcare-Associated Pneumonia
[3] Healtcare-Associated Pneumonia, hieronder vallen patiënten afkomstig uit ‘long-term-care-facilities’
[4] Hospital acquired pneumonia
Tabel 1 Patiënten verpleeghuis en 1e lijn
Referentie
| Studiekenmerken | Patiëntkenmerken | Kweekmateriaal | Verwekkers (% totale pneumonie populatie/ episoden | Verwekkers (% populatie/episoden verwekker bekend) | Opmerkingen |
Verpleeghuispatienten | ||||||
Orr (1996) | Type studie: cohort Land: Canada Setting: langdurige ouderenzorg | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: niet gerapporteerd N=131 patienten N=224 koortsepisoden LWI of onbekend Leeftijd:76.4±12.3 Pneumonie (McGeer + longfoto): n=30 Acute bronchitis (McGeer): n=67
| Serum |
| Patiënten waarvan verwekker bekend n=30/30 pneumonie; n=67/67 acute bronchitis (100%) Verwekkers Acute bronchitis n=67: |
|
Wojkowska (2013) | Type studie: cohort Land: Polen Setting: langdurige ouderenzorg in- en extramuraal | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: niet gerapporteerd N=217 Leeftijd: Pneumonie (McGeer criteria): | Sputum, tracheaal aspiraat | Totaal aantal pneumonie-episoden n=42 Verwekkers:
| Patiënten waarvan verwekker bekend n=7/42 episoden (17%)
|
|
Patiënten 1e lijn (population based; ook deels gehospitaliseerd) | ||||||
Capelastegui (2012) | Type studie: prospectieve cohort Land: Spanje Setting: 1e lijn en SEH | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=700 Leeftijd: leeftijdsgroep 65-74 en >74 jaar 50% gehospitaliseerd | Bloed, urine, serologie | Aantal pneumoniepatienten Lftijdsgroep 65-74 n=120 Lftijdsgroep >74 n=194 Verwekkers | Patiënten waarvan verwekker bekend Lftijdsgroep 65-74 n=67/120 (56%) Lftijdsgroep >74 n=122/194 (63%)
Verwekkers lft 65-74 Verwekkers lft >74 |
|
Gutierrez (2006) | Type studie: prospectief Land: Spanje Setting: SEH | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=516 Leeftijd: ≥15 jaar Diagnose pneumonie: klinisch + longfoto 73% gehospitaliseerd | Sputum, urine, bloed, serum | Aantal pneumoniepatienten Verwekkers (incidentie) Verwekkers (incidentie) | Patiënten waarvan verwekker bekend n= onbekend | Huisartsen werd gevraagd alle patiënten met verdenking pneumonie in te sturen. |
Palmu (2014) | Type studie: prospectief Land: Finland Setting: SEH | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=490 klinische pneumonie Leeftijd: 79 Diagnose pneumonie: 2e beoordeling longfoto 83% gehospitaliseerd | Bloed, urine, nasopharyngeaal, sputum | Aantal pneumonie-episoden n=323 Verwekkers (positieve sample/totaal aantal specifieke samples) | Patiënten waarvan verwekker bekend n= onbekend |
|
Vila-Corcoles (2009) | Type studie: prospectieve cohort Land: Spanje Setting: 1e lijn | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: niet gerapporteerd N=473 Leeftijd: ≥65 jaar Diagnose pneumonie (symptomen+longfoto) 74% gehospitaliseerd | Bloed, sputum, serum, urine | Aantal pneumoniepatienten n=473 Verwekkers
| Patiënten waarvan verwekker bekend n=131/358 (37%) (n=142 micro-organismen geïdentificeerd) Verwekkers |
|
Sanguinetti (2000) | Type studie: ? Land: Italië Setting: longdivisies in ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=1064 totaal Leeftijd: 74 | Sputum, bronchiaal aspiraat | Aantal pneumoniepatienten n=187 CAP n=877 AECOPD
| Patiënten waarvan verwekker bekend Verwekkers CAP Verwekkers AECOPD |
|
Tabel 2 Evidence tabel uitgangsvraag 2: verwekkers gehospitaliseerde patiënten
Referentie
| Studiekenmerken | Patiëntkenmerken | Monsters | Verwekkers (% totaal ) | Verwekkers (% verwekker bekend) | Opmerkingen |
In het ziekenhuis opgenomen verpleeghuispatiënten | ||||||
Ayaz (2014) | Type studie: retrospectieve cohort Land: VS Setting: ziekenhuis SEH | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=269 Leeftijd: gem. 81.1±10.9 | Bloed |
| Patiënten waarvan verwekker bekend n= 26/269 (10%) S. aureus n=5 (19%) | Definitie (vermoedelijke) pneumonie niet gerapporteerd |
Chow (1995) | Type studie: retrospectieve cohort Land: Canada Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: n=138 verpleeghuispatiënt (van N=1622 totaal) Leeftijd verpleeghuis patiënten: | Bloed, sputum, BAL, urine | Alle materiaal Sputum | Patiënten waarvan verwekker bekend n=? | Definitie diagnose pneumonie niet gerapporteerd |
Ewig (2012) | Type studie: prospectieve cohort Land: Duitsland Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: n=518 verpleeghuis patiënt (van N=3087 totaal) Leeftijd: gem. 83.3±12.0
| Pakket 1: bloed+urine Pakket 2: bloed, urine+luchtwegsample | Verwekkers | Patiënten waarvan verwekker bekend S. pneumoniae n=38 (32%) |
|
Garcia-Vidal (2011) | Type studie: prospectief Land: Spanje Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: n=131 verpleeghuispatiënt (van N=2245 totaal) Leeftijd: gem. 77.8 | Bloed, sputum, urine, serum | S. pneumonia n=49 (37%) H. influenzae n=3 (2%) L. pneumophilia n=1 (1%) P. aeruginosa n=1 (1%) S. aureus n=1 (1%) | Patiënten waarvan verwekker bekend n= 96/131 (73%) |
|
Lim (2001) | Type studie: prospectieve cohort Land: UK Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: n=40 verpleeghuispatient (van N=437 totaal) Leeftijd: gem. 80.6±9.6 | Bloed, sputum en urine | S. pneumoniae n=12 (30%)
| Patiënten waarvan verwekker bekend S. pneumoniae n=12 (80%)
|
|
Polverino (2009) | Type studie: cohort Land: Spanje Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=150 Leeftijd: gem. 82
| Sputum, bloed, serum, urine | S. pneumoniae n=33 (22%) | Patiënten waarvan verwekker bekend: Verwekkers: |
|
In het ziekenhuis opgenomen patiënten 1e lijn | ||||||
Carr (1991) | Type studie: prospectief Land: Ierland Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=127 episoden (bij N=112 patiënten) Leeftijd: gem. 77.4 Pneumonie: n=79 (62%) Tracheobronchitis n=48 (38%)(onderscheid op basis van longfoto)
| Sputum, bloed, pleuraal vocht, keelswab, serum, urine | Pneumococcen n=47 (37%) | Patiënten waarvan verwekker bekend n=77/127 (61%) |
|
Cilloniz (2013) | Type studie: prospectief Land: Spanje Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=2149 Leeftijd: gem. 78.0±7.5 Ziekenhuisopname: 95% | Sputum, urine, bloed, nasopharyngeaal swab. Indien beschikbaar: pleuraal vocht, tracheobronchiaal aspiraat |
| Patiënten waarvan verwekker bekend n=856/2149 (40%) Verwekkers Lft 75-84 n=383 Lft ≥85 n=141 |
|
Ewig (2012) | Type studie: prospectieve cohort Land: Duitsland Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: n=2569 thuiswonend (van N=3087 totaal) Leeftijd: gem. 83.3±12.0
| Pakket 1: bloed+urine Pakket 2:bloed, urine+luchtwegsample | S. pneumoniae n=259 (10%) | Patiënten waarvan verwekker bekend Verwekkers |
|
Fernández-Sabé (2003) | Type studie: prospectief Land: Spanje Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: Lft ≥80 n=305 (van N=1474 totaal) Leeftijd ≥80: gem. 85 | Bloed, sputum, urine, serum | S. pneumoniae n=70 (23%) | Patiënten waarvan verwekker bekend n=133/305 (44%) |
|
Garcia Ordonez (2001) | Type studie: prospectieve cohort Land: Spanje Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=343 Leeftijd: gem. 76.3±7.3 | Bloed, luchtwegmateriaal | S. pneumonieae n=35 (10%) | Patiënten waarvan verwekker bekend n= 84/343 (25%) S. pneumonieae n=35 (42%) |
|
Ingarfield (2007) | Type studie: retrospectieve cohort Land: Australië Setting: ziekenhuis SEH | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=6908 totaal Leeftijd: gem. leeftijd niet gerapporteerd Subgroepanalyses waaronder | Bloed+sputum (alleen bacterieel (exclusie viraal + atypisch)) afgenomen < 2 dagen na opname op SEH |
| Patiënten ≥65 jaar waarvan verwekker bekend n= n/N (%) Bacteriële verwekkers Sputum | Opgenomen en niet-opgenomen patiënten Zie artikel voor subgroepenanalyses 65-74; 75-84; ≥85 n per leeftijdsubgroep niet gerapporteerd
|
Janssens (1996) | Type studie: prospectief Land: Zwitserland Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=99 totaal (waarvan n=22 verpleeghuispatiënt) Leeftijd: 85±6.3 | Sputum, bloed, serum | Influenza A n=6 (6%)
| Patiënten waarvan verwekker bekend n=20/99 (20%) | Alle patienten die werden opgenomen kregen longfoto. Geen PCR en antigentest op Legionella; geen serumtest op Chlamydia spp en C. pneumoniae
|
Kothe (2008) | Type studie: prospectief Land: Duitsland Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: n=1349 ≥65jr (15% verpleeghuispatiënt) (van N=3574 totaal) Leeftijd: gem. 77.1±7.5 | Sputum, bloed, urine, pleuraal vocht, tracheobronchiaal/ transthoracaal materiaal |
| Patiënten waarvan verwekker bekend n=268/1349 (20%) S. pneumoniae 43%
|
|
Lim (2001) | Type studie: prospectieve cohort Land: UK Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=236 Leeftijd: 80.6±9.6 | Bloed, sputum en urine | S. pneumoniae n=19 (8%)
| Patiënten waarvan verwekker bekend S. pneumoniae n=19 (54%)
|
|
Riquelme (1996) | Type studie: prospectieve cohort Land: Spanje Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=101 Leeftijd: gem. 78.5±7.9
| Bloed (alle patiënten), sputum | S. pneumoniae n=19 (19%) | Patiënten waarvan verwekker bekend n= 43/101 (42%) S. pneumoniae n=19 (36%) | N.B. Percentages kloppen niet, percentages passen bij n=53 ipv n=43! Percentages bij n=43 resp.
|
Sahuquillo -Arce (2016) | Type studie: prospectief Land: Spanje Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: n=2747 ≥65jr (van N=4303 totaal) Leeftijd: gem. lft niet gerapporteerd | Bloed, urine, serum, sputum | S. pneumoniae n=568 (21%) | Patiënten waarvan verwekker bekend n=877/2747 (32%) |
|
Van Vught (2014)
| Type studie: prospectief Land: Nederland Setting: SEH | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: n=41 (subcohort lft ≥80; N=201 totaal) Leeftijd: gem. 84 (subcohort lft ≥80) | Bloed, sputum, urine | S. pneumoniae n=9 (22%)
| Patiënten waarvan verwekker bekend n=23/41 (56%)
| alle patienten (100%) werden opgenomen |
Zalacain (2003) | Type studie: prospectief Land: Spanje Setting: ziekenhuis | Inclusiecriteria: Exclusiecriteria: N=503 totaal (waarvan n=30 verpleeghuispatiënt) Leeftijd: gem.76.3±7.3 | Bloed, serologie, urine, sputum, luchtwegmateriaal |
| Patiënten waarvan verwekker bekend n= 199/503 (40%) S. pneumoniae n=98 (49%) |
|