App Icoon
Mag het alsjeblieft stoppen? Onderzoek naar voltooid leven
Onderzoek naar de geleefde ervaring van ouderen die hun leven voltooid vinden en op een zelfgekozen moment willen sterven
De abstractcommissie heeft op verzoek van de congrescommissie negen abstracts geselecteerd die tijdens het Verenso najaarscongres 'Start & Stop' op 26 november 2015 middels een flitspresentatie gepresenteerd worden. Onderstaande abstract is daar een van.
In Nederland is er een groeiende groep ouderen die hun leven als ‘voltooid’ beschouwen. Ze willen hun leven op een zelfgekozen moment beëindigen, omdat – in hun ogen - de kwaliteit van hun bestaan zodanig verslechterd is dat zij de dood verkiezen boven het leven. Tot nu toe is er weinig empirisch onderzoek gedaan naar de ervaringen van deze ouderen (Heide et al., 2014; Van Wijngaarden, Leget, & Goossensen, 2014). Ons empirisch onderzoek kan dus beschouwd worden als pionierend onderzoek naar de ervaringswereld van deze groep ouderen.
Het doel van deze kwalitatieve fenomenologische interview studie was om vanuit een binnenperspectief inzicht te krijgen in de geleefde ervaring van voltooid leven bij ouderen die een persisterend verlangen naar de dood hebben en hun leven op een zelfgekozen moment willen beëindigen. Hoe beleven ouderen hun situatie en wat bedoelen zij als ze zeggen dat zij hun leven voltooid vinden? Deelnemers aan het onderzoek waren 25 Nederlandse wilsbekwame ouderen (met een gemiddelde leeftijd van 82 jaar) zonder terminale ziekte of (gediagnostiseerde) psychische/psychiatrische aandoening. De open interviews werden verbatim uitgetypt en kwalitatief geanalyseerd (Van Wijngaarden, Leget, & Goossensen, 2015a, 2015b, 2015c).
Onze studie toont aan dat de essentie van het fenomeen voltooid leven kan worden opgevat als een onvermogen en onwil om nog langer verbinding te maken met het leven. Dit proces van losraken en vervreemding (van de wereld, anderen, en jezelf) levert permanente spanning en verzet op en het versterkt het verlangen om het leven te beëindigen. Deze ervaring van losraken en vervreemding wordt verder geëxpliciteerd in de volgende vijf thema’s:
- Een diep gevoel van existentiële eenzaamheid; zich afgescheiden voelen van anderen
- Het gevoel er niet meer toe te doen
- Het onvermogen om zichzelf te uiten op de voor zichzelf kenmerkende wijze
- Geestelijke en lichamelijke moeheid van het leven
- Een innerlijke afkeer en weerstand ten aanzien van (gevreesde) afhankelijkheid
Inzicht in de leefwereld van deze groep ouderen is van groot belang voor professionals om zorgvuldig te kunnen afstemmen op en aan te sluiten bij deze specifieke groep mensen en hun actuele zorgen en behoeften.
Auteur(s)
- Els van Wijngaarden MA, Hogeschooldocent ethiek Gezondheid & Welzijn & Promotieonderzoeker naar Voltooid Leven, Universiteit voor Humanistiek
- Heide, A. v. d., Onwuteaka-Philipsen, B., Thiel, G. v., Vathorst, S. v. d., Weyers, H., Busscher, R., Hagens, M. (2014). Kennissynthese Ouderen en het zelfgekozen levenseinde, Den Haag: ZonMw.
- Van Wijngaarden, E. J., Leget, C. J. W., & Goossensen, A. (2014). Experiences and motivations underlying wishes to die in older people who are tired of living: A research area in its infancy. Omega Journal of Death and Dying, 69(2), 191-216. doi: http://dx.doi.org/10.2190/om.69.2.f
- Van Wijngaarden, E. J., Leget, C. J. W., & Goossensen, A. (2015b). Ready to give up on life: The lived experience of elderly who feel life is accomplished and no longer worth living. Social Science & Medicine. doi: doi:10.1016/j.socscimed.2015.05.015
- Van Wijngaarden, E. J., Leget, C. J. W., & Goossensen, A. (2015c). Till death do us part: The lived experience of an elderly couple who chose to end their lives by spousal self-euthanasia. The Gerontologist. doi: doi: 10.1093/geront/gnv060
- Van Wijngaarden, E. J., Leget, C. J. W., & Goossensen, A. (2015a). Between intending and doing: Insights in the self-chosen death of older people from an insider-perspective (in review).