Van de redactie

Licht op oranje

Drs. Annette van Kerkhof, Dr. Eefje Sizoo, Dr. Susanne de Kort

Er is veel te doen over passende geneeskunde voor ouderen in hun laatste levensfase. Niet alleen is er steeds meer aandacht voor schadelijke overbehandeling, maar ook het minder besproken thema van onderbehandeling is op de agenda komen te staan. Soms is het namelijk juist goed om te beginnen met een bepaalde therapie, bijvoorbeeld in het kader van palliatieve zorg.

‘Start en stop’ is de titel van het Verenso-najaarscongres, op 26 november in Ede. In dit aan het congres gekoppelde themanummer van het Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde ligt de focus op alles wat er tussen stoppen (rood licht) en starten (groen licht) in zit. De ouderengeneeskunde laat zich naar ons idee het beste kenmerken door een oranje licht: soms kun je oversteken, maar wees altijd op je hoede. Voor de gelegenheid hebben we logisticus Yvo Saanen gevraagd ons de beginselen van de ‘verkeerslichtkunde’ bij te brengen. Door de snelle dan wel geleidelijke achteruitgang van oudste ouderen en het gebrek aan evidence bij deze doelgroep, is elke behandeling per definitie een proefbehandeling en dus is voortdurende waakzaamheid op zijn plaats.

In twee CATs van Evelien Dijkema en Martin Smalbrugge en een commentaar van epidemioloog Hans van der Wouden over de diagnostiek en behandeling van seksueel ontremd gedrag bij dementie wordt nagegaan hoe case studies als hoogste evidence op dit terrein richting kunnen geven aan ons handelen. Ewout Smit en collega’s schreven een commentaar op een cochrane review over het effect van goal setting in de revalidatiezorg. Zij tonen aan dat dit - ook al lijkt er op het hoogste niveau bewijs te zijn van enig effect van goal setting – niet zomaar valt te extrapoleren naar de geriatrische revalidatie.

Om u alvast een beetje op te warmen voor het naderende Verenso-congres biedt voorzitter van de congrescommissie Anne Lefebre in de rubriek ‘vijf vragen aan’ u een kijkje achter de schermen van zo’n groot event. In de rubriek pro/contra krijgt u een voorproef door Gerbert van Loenen en Rob Jonquière van de presentatie over euthanasie op het congres. Ook vindt u in deze editie van het tijdschrift de abstracts die tijdens het congres worden gepresenteerd.

Voortbordurend op het Verenso congres van mei jl. gaan we in op de vraag hoe passende zorg voor ouderen tot stand moet komen. In een interview pleit KNMG-voorzitter Rutger van de Gaag voor een regierol van de specialist ouderengeneeskunde in de eerstelijnszorg. Aanvullend op dit interview wordt het KNMG-rapport ‘Niet alles wat kan, hoeft’ gerecenseerd door prof. dr. Hans van Delden.

Beslissingen over al dan niet behandelen worden in essentie genomen in de dialoog tussen arts en patiënt en/of zijn vertegenwoordiger. Het ideaal van gedeelde besluitvorming blijkt in de praktijk echter nog niet vaak haalbaar. Hoe gedeelde besluitvorming er precies uitziet en welke aandachtspunten er gelden voor de ouderengeneeskunde leest u in het overzichtsartikel van Anne Stiggelbout en collega’s.

Wanneer de besluitvorming toekomstige scenario’s betreft is er sprake van advance care planning. Dit concept krijgt hernieuwde aandacht van Verenso. Eefje Sizoo en Corinne de Ruiter gaan in hun verslag van een werkconferentie, die eerder dit jaar plaatsvond, hierop in.

Samenvattend kunnen generalisaties in termen van groen of rood licht verhelderend zijn. Maar in de praktijk van alledag is er maar weinig zwart-wit of rood-groen en is er vaker sprake van grijs of oranje. We hopen dat dit u inspireert.

Overigens is deze editie van het tijdschrift het laatste themanummer in de vorm waarin u van ons gewend bent drie keer per jaar een themanummer te ontvangen. Gezien de toename van de hoeveelheid kopij en de succesvolle digitalisering van het tijdschrift gaan we in 2016 over op een variant waarbij drie keer per jaar een bepaald thema met enkele - zorgvuldig geselecteerde - artikelen wordt uitgediept, maar waar we ook altijd ruimte bieden voor artikelen die niet op dat thema betrekking hebben. Voor het eerste nummer van 2016 zal dat antibioticagebruik zijn en voor het derde nummer de specialist ouderengeneeskunde in de eerste lijn. Zo is er het komende jaar nog meer ruimte voor variatie en verdieping. En uiteraard ook voor uw bijdragen.