Patiëntkenmerken op D-zep-afdelingen

Kenmerken van patiënten die worden behandeld op afdelingen voor dementie en zeer ernstig probleemgedrag (D-zep)

Gerrie van Voorden, Raymond Koopmans, Martin Smalbrugge, Anne van den Brink, Richard Oude Voshaar, Debby Gerritsen

De abstractcommissie heeft op verzoek van de congrescommissie twaalf abstracts geselecteerd die tijdens het Verenso voorjaarcongres 'Medisch-ethische dilemma's' op 13 juni 2024 middels een fysieke presentatie gepresenteerd werden. Onderstaand abstract was daar een van.

Introductie

De Waalbed-IV-studie onderzoekt afdelingen die mensen met dementie en zeer ernstig probleemgedrag (D-zep) behandelen. Dit abstract beschrijft een observationele deelstudie.

Doel van het onderzoek

Inzicht verkrijgen in kenmerken en gedrag bij opname van patiënten die worden opgenomen op D-zep-afdelingen.

Methode

Elf afdelingen namen in de periode december 2020 t/m december 2022 deel aan deze observationele studie.

Inclusiecriteria waren:

1. de reden voor opname was ernstig probleemgedrag en
2. er was sprake van een (vermoeden van) een dementie.

Exclusiecriteria waren:

1. niet- aangeboren hersenletsel en
2. een geschatte levensverwachting van minder dan twee weken.

Bij patiënten die werden opgenomen, werden leeftijd, geslacht, type dementie, ernst van de dementie, (psychiatrische) comorbiditeit en medicatiegebruik geregistreerd. Gebaseerd op het geobserveerde gedrag van de eerste twee weken vulden zorgmedewerkers de Neuropsychiatric Inventory Questionnaire (NPI-Q)¹ en de Cohen Mansfield Agitation Inventory (CMAI)² in. Informed consent werd verkregen door de arts of verpleegkundig specialist van de afdeling. Na aanmelding door hen bij het onderzoeksteam werden gegevens verzameld via digitale vragenlijsten voor arts en zorgmedewerker vanuit het datamanagementsysteem CastorEDC. Data werd in SPSS descriptief geanalyseerd.

Resultaten

Er namen 127 patiënten deel. Deelnemers waren gemiddeld 78,5 jaar oud en overwegend man (67,7%). De meeste deelnemers hadden een Alzheimerdementie (41,7%) gevolgd door vasculaire dementie (20,5%), een mengvorm (11,8%), niet nader omschreven dementie (9,4%), frontotemporale dementie (7,9%) of Lewy Body dementie, Parkinsondementie of Alcoholdementie (elk 1,6%). De meerderheid (87,4%) bevond zich in een matig ernstig of ernstig stadium van cognitieve achteruitgang. Gemiddeld hadden deelnemers drie chronische lichamelijke aandoeningen. Bij 32,3% stond een psychiatrische aandoening vermeld in de voorgeschiedenis. Deelnemers gebruikten bij opname gemiddeld 4,6 niet-psychofarmaca en 2,0 psychofarmaca, met name antipsychotica, anxiolytica en antidepressiva. De twee meest voorkomende symptomen gemeten middels de NPI-Q waren agitatie (69,6%) en prikkelbaarheid (65,2%). De drie meest voorkomende symptomen van agitatie gemeten middels de CMAI waren algemene rusteloosheid (85,7%), vloeken of verbale agressie (76,8%) en ijsberen, doelloos rondlopen (71,4%).

Conclusie

Patiënten die opgenomen worden voor behandeling op D-zep-afdelingen zijn overwegend man, gemiddeld 78,5 jaar en 7,9% heeft frontotemporale dementie. Het gedrag is vaak geagiteerd, prikkelbaar en verbaal agressief.

Auteur

• Drs. Gerrie van Voorden, aioto ouderengeneeskunde, afdeling eerstelijnsgeneeskunde, Radboudumc, Nijmegen

Projectgroep

• Prof. dr. Raymond T.C.M. Koopmans, hoogleraar ouderengeneeskunde, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Radboudumc en stichting De Waalboog, Nijmegen

• Prof. dr. Martin Smalbrugge, hoogleraar ouderengeneeskunde, afdeling Ouderengeneeskunde, AmsterdamUMC, Amsterdam

• Dr. Anne J.M.A. van den Brink, onderzoeker en hoofd VOSON, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Radboudumc, Nijmegen

• Prof. dr. Richard C. Oude Voshaar, hoogleraar ouderenpsychiatrie, afdeling psychiatrie, UMC Groningen, Groningen

• Prof. dr. Debby L. Gerritsen, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Radboudumc, Nijmegen