Kwaliteit van leven en paracetamol bij dementie

Is paracetamol het panacee voor het verbeteren van kwaliteit van leven bij mensen met gevorderde dementie?

Paulien van Dam, Wilco Achterberg, Bettina Husebo, Monique Caljouw

De abstractcommissie heeft op verzoek van de congrescommissie twaalf abstracts geselecteerd die tijdens het Verenso voorjaarcongres 'Medisch-ethische dilemma's' op 13 juni 2024 middels een fysieke presentatie gepresenteerd werden. Onderstaand abstract was daar een van.

Introductie

De kwaliteit van leven van mensen met gevorderde dementie kan sterk worden beïnvloed door pijn, functionele achteruitgang en/of neuro-psychiatrische symptomen zoals depressie of agitatie. Paracetamol is de eerste keuze bij de behandeling van milde tot matige pijn en staat bekend om zijn koortsverlagende werking. Er is echter bewijs dat paracetamol ook een positieve werking kan hebben op slaap. Behandeling van pijn en ongemakken zou de kwaliteit van leven positief kunnen beïnvloeden.

Doel van het onderzoek

Het doel van het Quality of life and Paracetamol In advanced Dementia (Q-PID) onderzoek was het onderzoeken van het effect van dagelijkse dosering paracetamol op kwaliteit van leven, discomfort, neuro-psychiatrische symptomen, pijn, zorgafhankelijkheid en dagelijks functioneren bij mensen met matige tot gevorderde dementie wonend in een verpleeghuis.

Methode

De Q-PID studie was een 13-weekse dubbelblinde, gerandomiseerde, placebogecontroleerde cross-over studie onder 95 mensen die woonden in 18 verpleeghuizen verbonden aan het Universitair Netwerk voor de care sector Zuid-Holland (UNC-ZH). Deelnemers waren ≥ 65 jaar, hadden matige tot gevorderde dementie (Reisberg Global Deterioration Scale 5-7) en een matige tot slechte kwaliteit van leven (QUALIDEM-6D score ≤ 70). Informed consent werd verkregen bij de wettelijk vertegenwoordigers van de deelnemers. De interventie bestond uit zes weken paracetamol (3.000mg/dag) gevolgd door zes weken placebo, of vice versa. Tussen deze twee periodes zat 1 week zonder studiemedicatie (wash-out periode). Vlak voor elke studieperiode en vlak voor het einde hiervan werden observatiemeetlijsten ingevuld door zorgmedewerkers en onderzoekers over kwaliteit van leven (QUALIDEM-6D), discomfort (DS-DAT), neuro-psychiatrische symptomen (NPI-NH), pijn (MOBID-2), zorgafhankelijkheid (CDS) en dagelijks functioneren (Katz-15).

De karakteristieken en uitkomsten op baseline in de twee interventiearmen werden vergeleken door gebruik te maken van ongepaarde t-testen voor normaalverdeelde numerieke data, one-way ANOVA testen voor niet normaalverdeelde data, en Chi-kwadraattesten voor categorische data.
Voor het berekenen van de verschillen tussen de gemiddelde verschillen van de beide interventiearmen gedurende de studie werden repeated linear mixed models gebruikt, waarbij rekening werd gehouden met periode – en volgorde effecten.

Resultaten

Vijfennegentig verpleeghuisbewoners (gemiddelde leeftijd 83.9 jaar [±SD 7.6], 57.9% vrouw) werden geïncludeerd. Repeated linear mixed models lieten geen verschil in gemiddelde verschillen zien van de QUALIDEM-6D (paracetamol +1.3 [95% betrouwbaarheidsinterval (BI) -1.0-3.5], placebo +1.5 [95% BI -0.7-3.8]), DS-DAT (paracetamol: -0.1 [95% BI -1.4-1.2], placebo +0.6 [95 BI -0.7-1.8]), Katz-15 (paracetamol +0.2 [95% BI -0.2-0.6], placebo +0.1 [95% BI -0.3-0.4]), CDS (paracetamol -1.0 [95% BI -2.4-0.3], placebo 0.2 [95% BI -1.3-1.6]), NPI-NH (paracetamol +1.5 [95% BI -2.3-5.4], placebo -2.1 [95% BI -6.0-1.7]) en MOBID-2 (paracetamol 0.0 [95% BI -0.5-0.5], placebo -0.2 [-0.7-0.3]), zorgafhankelijkheid (paracetamol -1.0 [95% BI) -2.4-0.3], placebo +0.1 [-1.3-1.5]), en CDS (paracetamol +0.2 [95% BI -0.2-0.6], placebo +0.1 [-0.3-0.4]) in het voordeel van paracetamol of placebo.

Conclusie

Paracetamol had, ten opzichte van placebo, geen positief effect op kwaliteit van leven, discomfort, neuro-psychiatrische symptomen, pijn, zorgafhankelijkheid en dagelijks functioneren bij mensen met matige tot gevorderde dementie wonend in een verpleeghuis. Toediening van paracetamol of placebo alleen is geen ‘panacee’ voor het verbeteren van kwaliteit van leven. Meer gepersonaliseerde interventies, nauwe samenwerking tussen naasten en hulpverleners, en een combinatie van medicamenteuze en niet-medicamenteuze interventies zijn essentieel voor het bereiken van een zo optimaal mogelijke kwaliteit van leven.

Auteurs

• Paulien H. van Dam, MD, PhD, specialist ouderengeneeskunde, Topaz360° Leiden
• Wilco P. Achterberg, MD, PhD, hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde, LUMC Leiden
• Bettina S. Husebo, MD, PhD, hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde, Bergen Universiteit, Noorwegen
• Monique A.A. Caljouw, PhD, assistant professor, Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde, LUMC Leiden