Samenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO)

Wetenschap, zorg en onderwijs: de verbindende rol van Wetenschappelijk Linking Pins

Irma Everink, Judith Urlings, Jan Hamers, Hilde Verbeek

Achtergrond

Het ontwikkelen en toepassen van wetenschappelijke kennis binnen de ouderenzorg is essentieel voor het waarborgen van kwaliteit en professionalisering. Uit onderzoek blijkt er echte een lange time gap te bestaan tussen het ontstaan van kennis en integratie en toepassing ervan in de dagelijkse praktijk.¹ Deze vertraging is deels te wijten aan de traditionele scheiding tussen kennisproducenten, zoals onderzoekers, en kennisgebruikers, zoals zorgverleners. Het gebrek aan interactie tussen deze twee groepen leidt ertoe dat kansen om de zorg te verbeteren en samen te leren, vaak worden gemist.²

De Academische Werkplaats Ouderenzorg-Limburg (AWO-L) is een structureel samenwerkingsverband van ouderen, hun naasten, medewerkers, studenten, docenten en onderzoekers. De AWO-L, opgericht in 1998, brengt zorgorganisaties, kennisinstellingen en onderwijsinstellingen in Limburg samen om met wetenschappelijk onderzoek de kwaliteit van zorg, leven en werk in de ouderenzorg te verbeteren.^3,4

Uniek aan het AWO-L-model zijn de Wetenschappelijk Linking Pins (WLP) en de Praktijk Linking Pins (PLP). WLPs zijn gepromoveerde onderzoekers die als schakel fungeren tussen de wetenschappelijke wereld en de praktijk. Zij werken één dag per week binnen een zorgorganisatie, waar zij wetenschappelijke kennis inbrengen, onderzoek coördineren en de dialoog tussen zorgverleners en onderzoekers bevorderen. PLPs zijn in dienst van de zorg of onderwijsorganisaties en houden zich één dag per week bezig met activiteiten gerelateerd aan wetenschappelijk onderzoek. Dit samenwerkingsmodel waarbij zowel onderzoekers als zorgmedewerkers in een duobaan actief zijn, is sindsdien gerepliceerd in het buitenland (in 2018 in het Verenigd Koninkrijk (NICHE-Leeds),⁵ in 2021 in Duitsland (PraWiDem in Keulen en Halle)⁶ in 2022 in Oostenrijk (Opinion Lab in Graz).⁷ Andere academische werkplaatsen ouderenzorg binnen Nederland kiezen voor andere modellen van koppeling van zorgpraktijk en wetenschappelijk onderzoek. Zij zetten onder andere science practitioners of kennismakelaars in in de rol van ‘verbinder’.

Deze paper is een beknopte weergave van de resultaten van een internationale studie naar de doelen, activiteiten en impact van WLPs binnen de AWO-L en diens eerste internationale partner NICHE-Leeds.⁸

Methode

Voor deze kwalitatieve studie werden in 2021 15 semi-gestructureerde interviews afgenomen bij WLPs werkzaam bij de AWO-L en NICHE-Leeds. De WLPs van beide living labs zijn een interdisciplinaire groep, bestaande uit wetenschappelijk onderzoekers met een achtergrond in verpleegkunde, psychologie, ergo- en fysiotherapie, gezondheidswetenschappen en/of ouderengeneeskunde. Zij werden gerekruteerd als linking pin uit de pool van senior onderzoekers verbonden aan het samenwerkingsverband.  De interviews richtten zich op hun doelen, activiteiten, uitdagingen en de impact die zij ervaren in hun rol. De data werden thematisch geanalyseerd.⁹

Resultaten

Drie hoofdthema’s kwamen uit de analyse naar voren in de manier hoe WLPs impact ervaren op proces en uitkomsten:

• algemene ervaring in de linking pin rol;
• doelen en activiteiten
• uitdagingen en kansen.

Linking Pin rol
De WLPs beschreven dat hun rol hen unieke inzichten gaf in de uitdagingen binnen de ouderenzorg, omdat zij nauw verbonden zijn met de dagelijkse zorgpraktijk. Deze praktijkervaringen helpen hen om onderzoek te doen dat direct aansluit bij de behoeften van ouderen en zorgverleners. Hiernaast meldden WLPs dat hun rol hen niet alleen verrijkte als onderzoekers, maar ook hun academische activiteiten stimuleerde. Door in de praktijk betrokken te zijn bij het signaleren van problemen en het opzetten van relevante onderzoeksprojecten, konden zij subsidieaanvragen indienen en wetenschappelijke artikelen publiceren, maar ook het onderwijs verbeteren.

“Het heeft me echt geholpen om inzicht te krijgen in wat de uitdagingen in de praktijk zijn.
Deze gebruik ik als voorbeelden in het onderwijs”  - (linking pin 6, AWO-L)

WLPs ervoeren -met name in het begin van hun aanstelling- ook gevoelens van onzekerheid over na te streven doelen en verwachtingen. Sommigen hadden moeite om te bepalen wat hun exacte bijdrage zou moeten zijn, vooral omdat de rol per organisatie kan verschillen.  WLPs ervoeren de ondersteuning van ervaren collega's en de mogelijkheid tot reflectie als waardevol.

“Toen ik begon had ik absoluut geen idee over mijn doelen, en over wat ik aan
het doen was. Maar ik was enthousiast om te proberen de praktijk
te verbeteren” - (linking pin 8, AWO-L)

Doelen en activiteiten
WLPs spenderen een groot deel van hun tijd aan relatieopbouw- en onderhoud binnen de organisatie, op zowel strategisch, tactisch als operationeel gebied. Dit proces vereist geduld, vanwege de tijd die het kost om vertrouwen te wekken en wordt negatief beïnvloed door het hoge personeelsverloop binnen zorgorganisaties. Andere doelen en activiteiten van de WLP zijn het bewustzijn over de AWO-L vergroten en het identificeren van prioriteiten en onderzoeksvragen binnen de organisatie. WLPs fungeren als kennisbemiddelaars door wetenschappelijke kennis beschikbaar te maken en te vertalen naar de praktijk. Dit gebeurt vaak via sleutelpersonen, zoals leden van interne wetenschapscommissies. Ook vormen WLPs een belangrijke schakel tussen de organisatie en andere onderzoekers binnen het netwerk.

Uitdagingen en kansen
Hoog personeelsverloop binnen de zorgorganisatie zorgt dat continu investeren in relatieopbouw nodig is. Daarnaast benoemden WLP’s weerstand van zorgprofessionals tegen (wetenschappelijk) onderzoek regelmatig als uitdaging, vooral wanneer professionals het gevoel hadden dat wetenschappelijk werk ver van hun dagelijkse praktijk afstaat. Het spreken van ‘verschillende talen’, op zowel strategisch, tactisch als operationeel niveau, werd ook genoemd als uitdaging waar door ervaring aan kon worden gewerkt. 

“Ik vond het moeilijk omdat ik het gevoel had dat ik niet dezelfde taal sprak,
vooral in de eerste jaren toen ik met de bestuurder sprak dacht ik,
“mijn hemel, waar heeft hij het over?”. Dat was moeilijk: het taalprobleem en de
verschillen in interesses op onderwerpen, met name op strategisch niveau. De bestuurders hebben een compleet ander perspectief” -  (linking pin 3, AWO-L)

WLPs merkten op dat zorgorganisaties vaak snelle resultaten verwachten, terwijl onderzoek doorgaans inspanningen vereist op langere termijn. Verwachtingsmanagement over de aard en inhoud van de WLP rol, en de diepgang van wetenschappelijk onderzoek, is daarom essentieel.

Discussie

Deze studie toont aan dat WLPs een belangrijke rol spelen in het verbinden van  wetenschap, praktijk en onderwijs in de ouderenzorg. WLPs ervaren dat hun rol zorgt voor nieuwe vaardigheden en een verrijking van hun academische activiteiten, ondanks de complexiteit van de rol en soms tegenstrijdige verwachtingen. De WLP rol sluit aan bij bredere nationale ambitie om maatschappelijke impact van wetenschappelijk onderzoek te vergroten.  (Erkennen & Waarderen, Universiteiten van Nederland, 2022). De AWO-L professionaliseert de WLP rol, o.a. door een internationaal coachingsaanbod aan startende werkplaatsen en interne WLP training op het gebied van strategische communicatie. Toekomstig onderzoek is belangrijk om  ervaringen van praktijk linking pins in kaart te brengen, en de manier waarop impact van de (internationale) academische werkplaatsen ouderenzorg zichtbaar kan worden gemaakt.

De rol van de wetenschappelijk linking pin in de AWO-L is waardevol voor wetenschap , zorgpraktijk. En onderwijs. WLPs helpen zorgorganisaties om onderzoeksprioriteiten te definiëren, wetenschappelijke kennis toegankelijk te maken, medewerkers te inspireren en hen nieuwsgierig te maken naar onderzoek. Directe betrokkenheid van onderzoekers bij de zorgpraktijk zorg voor het ontwikkelen van passendere onderzoeksvoorstellen. WLPs ervaren echter ook onzekerheden over hun rol en de verwachtingen vanuit de organisatie. Deze studie biedt inzichten voor de verdere ontwikkeling van de WLP-rol en kan dienen als leidraad voor nieuwe academische werkplaatsen en zorgorganisaties die dit model willen implementeren.

Auteurs

• I. H.J.(Irma) Everink, universitair docent, Academische Werkplaats Ouderenzorg Limburg 
• J.H.J. (Judith) Urlings, PhD, netwerkcoördinator, Academische Werkplaats Ouderenzorg Limburg
• Prof. dr. J.P.H. (Jan) Hamers, hoogleraar ouderenzorg, Academische Werkplaats Ouderenzorg Limburg
• Dr. H. (Hilde) Verbeek, hoogleraar zorgomgeving voor kwetsbare ouderen, Academische Werkplaats Ouderenzorg Limburg