Samenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO)

Technologie in de ouderenzorg -  Interview met Leonoor van Dam van Isselt -

Eveline Korving,  Leonoor van Dam van Isselt

Het is herkenbaar in de ouderenzorg: veel organisaties volgen de ontwikkelingen op het gebied van nieuwe technologieën, waaronder eHealth, en doen interessante ervaringen op. In de zorg worstelen we vaak met de vraag: wat werkt nu echt en wat hebben we eigenlijk nodig? Vaak blijft de ervaring binnen de organisatie, of deze nu positief of negatief is.

En goede bedoelingen van ontwikkelaars ten spijt, niet alle technologische toepassingen dienen daadwerkelijk de zorg of de patiënt. Vanuit het Universitair Netwerk voor de Care sector Zuid-Holland (UNC-ZH) als een van de academische netwerken ouderenzorg (SANO) hebben we een breder doel voor ogen: hoe krijgen we deze kennis ontwikkeld en verspreid om zo de zorg voor oudere patiënten in het algemeen te verbeteren?  

Halverwege 2018 is Leonoor van Dam van Isselt gestart     als onderzoeker voor het UNC-ZH op het gebied van    eHealth in de geriatrische revalidatie. Dit doet zij naast    haar werk als specialist ouderengeneeskunde bij    Zorggroep Solis in Deventer. Leonoor licht in dit    interview het initiatief en de onderzoeksvraag van het    UNC-ZH toe.

Het UNC-ZH heeft drie onderzoeksthema’s, Kwaliteit van Leven bij dementie, Palliatieve zorg bij dementie en Geriatrische revalidatie. Hoe kijk je aan tegen nieuwe technologie in deze onderzoekthema's?

De algemene verwachting is dat eHealth een grote rol gaat spelen in de zorg van de toekomst. eHealth wordt tegenwoordig breed gedefinieerd. Het omvat in feite alle vormen van digitale informatie en communicatie gericht op het verbeteren en ondersteunen van gezondheid en gezondheidszorg. De potentie van eHealth is groot in termen van kwaliteitsverbetering én kostenreductie, een interessante combinatie! Maar, er is ook veel onduidelijk, bijvoorbeeld als het gaat om de effectiviteit van eHealth. Het aanbod van eHealth is gigantisch en groeit met de dag, maar een wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt vaak. Deze ontwikkelingen stellen ons, als professionals in de zorg, dus ook voor een behoorlijke uitdaging.

Wat is je onderzoeksdoel? Kun je vertellen welke stappen je gaat nemen?

Ook binnen de geriatrische revalidatie biedt eHealth zeer waarschijnlijk veel mogelijkheden, welke ook benoemd worden in de onderzoeksagenda, opgesteld in de Position Paper GRZ. Technologische ontwikkelingen worden hier specifiek genoemd, maar ook binnen andere thema’s, zoals ‘patiënt centraal’ en ‘ambulante revalidatie’, denk ik dat eHealth meerwaarde kan hebben.

Ouderen zijn in toenemende mate bekend met het gebruik van smartphones en tablets en blijken ook geïnteresseerd in de mogelijkheden van bijvoorbeeld telerevalidatie via een beeldscherm, maar zij hebben mogelijk ook andere behoeftes en problemen of hebben een specifieke benadering nodig. Daarnaast hebben veel ouderen in de geriatrische revalidatie één of meerdere chronische aandoeningen, zoals bijvoorbeeld hartfalen, Diabetes Mellitus of COPD. eHealth kan een grote rol spelen bij het behalen van gezondheidswinst bij chronische ziekten.

Maar ook binnen de geriatrische revalidatie staat eHealth nog in de kinderschoenen en is er weinig bekend over de wetenschappelijke effectiviteit. Voor professionals, zoals specialisten ouderengeneeskunde en fysiotherapeuten, is het vaak lastig om te beoordelen welke eHealth-toepassingen voor hun patiënten zinvol zouden kunnen zijn. Daarnaast is het aanbod dusdanig groot dat men vaak door de bomen het bos niet meer ziet.

Kortom, aan de ene kant groeien de mogelijkheden in eHealth in de geriatrische revalidatie, aan de andere kant blijven de ontwikkelingen daar momenteel bij achter. Het doel van het UNC-ZH is om dit thema verder te ontwikkelen en bij te dragen aan enerzijds de wetenschappelijke basis op dit onderwerp, en anderzijds ook de praktijk van de geriatrische revalidatie te ondersteunen bij het maken van keuzes en het succesvol implementeren van eHealth.

In welke fase van het onderzoek zit je nu? Wat zijn de eerste bevindingen?

Op dit moment zijn we bezig met het doen van een systematische review naar de effectiviteit van eHealth in de geriatrische revalidatie. Daarnaast willen we graag via een nationale survey informatie ophalen uit de praktijk. Informatie over ervaringen met eHealth, maar ook over de behoeftes, van zowel professionals als van cliënten. Juist ook de cliënten, want het is van het grootste belang dat we de cliënten (en mantelzorgers) meenemen in deze ontwikkelingen. Een eerste ronde langs een aantal UNC-ZH-huizen leert ons dat de interesse in eHealth groot is, maar dat het hierboven geschetste beeld ook zeker wordt herkend.

Waar werken jullie naartoe? Wat wil je uiteindelijk bereiken met het onderzoek?

Eén van de concrete ideeën is het ontwikkelen van een online platform, zeg maar een bibliotheek, waar bijvoorbeeld per doelgroep (zoals CVA, trauma en COPD) een ‘evidence & practice based’-overzicht wordt gegeven van de mogelijkheden. Daarbij kun je ook denken aan verschillende categorieën, bijvoorbeeld eHealth-applicaties gericht op meten, behandeling of educatie. Op deze manier worden professionals ondersteund bij het maken van een keuze. Tegelijkertijd wordt duidelijk waar de ‘gaps’ zich bevinden en dus ook welke ontwikkelingen en onderzoeken er nodig zijn.

Het ontwikkelen en testen van eHealth-applicaties voor de geriatrische revalidatie willen we in samenwerking met het Nationaal eHealth Living Lab (NeLL) in Leiden gaan doen. Binnen het NeLL bestaat al veel ervaring met het analyseren, testen en doorontwikkelen van eHealth-toepassingen, waarbij we ook gebruik kunnen maken van de reeds opgedane ervaring en kennis van andere partijen, en hun contacten. 

Hoe zie je dat voor je in de gehele langdurige zorg?       

In de basis is dit denk ik niet heel anders, maar waarschijnlijk gaat het hier wel om andere toepassingen met andere doelen, aangezien binnen de geriatrische revalidatie de behandelcomponent natuurlijk veel meer centraal staat dan binnen de langdurige zorg. Voor de langdurige zorg zijn er zeker ook mogelijkheden vooral ter ondersteuning van de zorg. Dit is zeker een basis voor verder onderzoek.

Je werkt als specialist ouderengeneeskunde, herken je bevindingen uit je eigen ervaring en hoe kan jouw onderzoek bijdragen aan jouw werk?

Ik herken het beeld dat naar voren komt ook in mijn dagelijks werk. Ook ik worstel met de vraag wat effectief zou kunnen zijn voor mijn clienten. Binnen Solis zijn we gestart met een pilot gericht op het implementeren van een speciale app voor patiënten met COPD. Maar dat gaat gepaard met veel hobbels. Van heel praktische problemen, tot vragen over effectiviteit en vanuit daar gebrek aan motivatie, en alles er tussenin. Maar, ik geloof echt dat eHealth veel te bieden heeft, mits we de handen ineen slaan, kritisch blijven en op zoek gaan naar goede ideeën en oplossingen. Voor een toekomstbestendige zorg is het van groot belang dat we slimmer gaan werken, en dat geldt denk ik zeer zeker ook voor de geriatrische revalidatie.

Auteurs

• Eveline Korving, coördinator Kennis en Communicatie, UNC-ZH
• E.F. (Leonoor) van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde, onderzoeker