Onderliggende doelen van advance care planning: een literatuurreview

Doelen van advance care planning: literatuurstudie

Nienke Fleuren, Marja Depla, Daisy Janssen, Martijn Huisman, Cees Hertogh 

De abstractcommissie heeft op verzoek van de congrescommissie negen abstracts geselecteerd die tijdens het Verenso najaarscongres 'Buitengewoon Bijzonder' op 28 november 2019 middels een flitspresentatie gepresenteerd worden. Onderstaande abstract is daar een van. 

Doel van het onderzoek

Studies naar de effecten van ‘advance care planning’ (ACP) hebben diverse uitkomstmaten, gerelateerd aan de vele doelen die met ACP worden nagestreefd. Dit onderzoek probeert inzicht te krijgen in de onderliggende doelen van ACP.

Opzet

Systematisch literatuuronderzoek met kwalitatieve documentanalyse.

Methode

In PubMed, EMBASE, PsychInfo, CINAHL en Cochrane Library werd systematisch gezocht naar artikelen over normatieve aspecten van ACP. Exclusiecriteria: ACP als onderdeel van een complexe interventie, artikel uitsluitend over kinderen of adolescenten, artikel uitsluitend over psychiatrische aandoeningen.

Gezien het grote aantal inclusies, waarvan veel vergelijkbare artikelen, is gekozen voor de methode van ‘purposive sampling’ (doelgerichte steekproef) om artikelen te selecteren voor fulltext documentanalyse met behulp van Atlas.ti. Dit begon met het samenvatten van het artikel en het coderen van passages over doelen en bezwaren van ACP. De codes werden besproken in het onderzoeksteam en ingedeeld naar afzonderlijke onderliggende doelen. De analyse stopte bij saturatie van de data: als de inzichten over onderliggende doelen robuust bleven.

Resultaten

De zoekopdracht vond 6497 unieke artikelen, waarvan er 183 werden geïncludeerd. Documentanalyse begon met de 37 artikelen (20%) die door twee auteurs als ‘veelbelovend’ werden bestempeld. Dit leverde 193 codes op: 130 over doelen en 63 over bezwaren van ACP. Op basis hiervan kwamen vijf onderliggende doelen naar voren. Er was echter nog geen saturatie: de laatste artikelen hadden nog veel nieuwe codes opgeleverd.

Hierna volgde een tweede ronde met documentanalyse van 18 aanvullende artikelen (= additionele 10%) uit de lijst met inclusies. Dit leverde ‘slechts’ 18 aanvullende codes op. Hoewel de ideeën over de vijf onderliggende doelen hiermee wel werden aangescherpt, veranderden ze niet: er was saturatie bereikt.

De gevonden vijf onderliggende doelen van ACP zijn:

• Respecteren van individuele autonomie
• Verbeteren kwaliteit van zorg
• Versterken van relaties
• Voorbereiden op het levenseinde
• Verminderen van overbehandeling

Conclusie/beschouwing

Er werden vijf onderliggende doelen gevonden van ACP, ieder met zijn bijbehorende bezwaren of valkuilen. Aangezien de doelen niet in iedere situatie met elkaar in overeenstemming te brengen zijn, is het belangrijk om open te zijn over het belangrijkste onderliggende doel. Welk onderliggend doel het belangrijkst is, zal afhangen van de situatie. Het benoemen van het onderliggende doel van ACP in een bepaalde situatie kan duidelijkheid scheppen en mede bepalen welke methode van ACP het meest geschikt is in die situatie.

Financiering

Dit onderzoek maakt deel uit van het project ‘Anticipating Old Age’, gefinancierd door ZonMW, projectnummer 839120002.

Auteurs

• Nienke Fleuren, aioto ouderengeneeskunde, Amsterdam UMC, locatie VUmc, afd. Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde

• Marja Depla, Amsterdam UMC, locatie VUmc, afd. Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde

• Daisy Janssen: Expertisecentrum Palliatieve Zorg MUMC+; CIRO Expertisecentrum voor Chronisch Orgaanfalen

• Martijn Huisman: Amsterdam UMC, locatie VUmc, afd. Epidemiologie en Biostatistiek; Vrije Universiteit, Faculteit Sociologie

• Cees Hertogh: Amsterdam UMC, locatie VUmc, afd. Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde