A systematic review of intervention studies evaluating the effectiveness of discontinuation strategies of benzodiazepines and Z-drugs prescribed in the treatment of insomnia in nursing home patients

Hoe stop je benzodiazepines in het verpleeghuis?

Karin Barmentlo-Andringa

De abstractcommissie heeft op verzoek van de congrescommissie negen abstracts geselecteerd die tijdens het Verenso najaarscongres 'Buitengewoon Bijzonder' op 28 november 2019 middels een flitspresentatie gepresenteerd worden. Onderstaande abstract is daar een van.

Doel van het onderzoek

Het doel van de review was het systematisch doorzoeken van de literatuur op studies die het effect evalueren van methodes gericht op het stoppen van benzodiazepines en Z-medicatie (B&ZM) voorgeschreven als slaapmedicatie in het verpleeghuis.

Opzet

B&ZM worden in het verpleeghuis veel voorgeschreven om slaapproblemen te verminderen. De prevalentie van het chronisch gebruik in Europese verpleeghuizen varieert tussen de 28-50%. Chronisch gebruik is ongunstig vanwege bijwerkingen, afhankelijkheid en ontwenningsverschijnselen. Deze review is uitgevoerd om aanbevelingen te kunnen doen hoe B&ZM gestopt kan worden in het verpleeghuis.

Methode

Een systematisch review is uitgevoerd volgens de richtlijnen van PRISMA. De volgende databases werden doorzocht: CINAHL, Cochrane Library, Embase, PubMed en PsychINFO. De inclusiecriteria: interventiestudies gericht op het afbouwen of stoppen van B&ZM, waarbij de medicatie was voorgeschreven voor klachten van insomnia bij patiënten ouder dan 65 jaar, wonend in het verpleeghuis.

Resultaten

Vier studies werden geïncludeerd na het screenen van 1402 abstracts. De geselecteerde interventiestudies gebruikten vier verschillende strategieën om B&ZM af te bouwen en te stoppen: een huisarts-georiënteerde interventiestudie,¹ een studie naar het gebruik van een klinische beslisregel vanuit de apotheek, waarna er een ongevraagd advies naar de arts ging² en twee studies die gebruik maakten van educatie. Eén studie gaf educatie door middel van het versturen van e-mails naar zorgprofessionals en het aanreiken van informatie aan patiënten via de apotheek,³ een andere studie combineerde educatie over slaaphygiëne en benzodiazepines met een cursus ontspanningsoefeningen.⁴ De stoppercentages varieerden van 0 tot 66%, waarbij de interventie met betrokkenheid van de huisarts leidde tot het beste resultaat. De studie met de klinische beslisregel had een stoppercentage van 6%. De algemene interventie waarbij alleen informatie werd verstrekt, had geen effect. Wanneer naast de educatie ook extra ondersteuning werd geboden met een cursus ontspanningsoefeningen, daalde het gebruik met 35%. De studies waarbij er een ongevraagd advies werd gegeven aan de patiënt of de arts over het stoppen (bij de klinische beslisregel en de educatie in de apotheek) leidden tot een veel lager stoppercentage dan wanneer er actieve betrokkenheid was van de patiënt en de hulpverleners.

Discussie en conclusie

Ondanks de hoge prevalentie van chronisch B&ZM-gebruik in het verpleeghuis voor slaapproblemen, zijn er maar enkele studies gedaan naar het stoppen ervan. Deze studies tonen wel aan dat het stoppen van het chronisch gebruik mogelijk is. De belangrijkste aanmerking op de gevonden onderzoeken was dat er geen duidelijke beschrijving was van de precieze methode van het stoppen van de B&ZM. Meer onderzoek met een beter onderzoeksdesign is nodig om te ontdekken wat de meest effectieve manier is om chronisch B&ZM-gebruik te stoppen bij slaapproblemen. De studie met het hoogste succespercentage had een grote betrokkenheid van de huisarts. De studie met de cursus ontspanningsoefeningen liet zien dat het bieden van (psychische) ondersteuning een positief effect heeft op het succesvol stoppen van de B&ZM. Ongevraagd stopadvies geven heeft geen effect, het is van belang dat zowel hulpverlener als patiënt actief betrokken is bij het stopproces.

Auteur

• Karin Barmentlo-Andringa MSc, specialist ouderengeneeskunde, Opella, Ede