Herkennen van palliatieve zorgbehoeften in het verpleeghuis: stellen we onszelf de juiste vraag?

De dubbele surprise question in het verpleeghuis

Iris Adan, Marwi Bos

De abstractcommissie heeft op verzoek van de congrescommissie negen abstracts geselecteerd die tijdens het Verenso najaarscongres 'Buitengewoon Bijzonder' op 28 november 2019 middels een flitspresentatie gepresenteerd worden. Onderstaande abstract is daar een van.

Inleiding/doel

Gezien de korte levensverwachting van veel patiënten binnen het verpleeghuis is palliatieve zorg in deze setting van groot belang.^1-4 Een voorwaarde voor adequate palliatieve zorg is het vroegtijdig identificeren van patiënten die deze zorg nodig hebben, maar juist dit blijkt lastig te zijn.^5-6 Het stellen van de Surprise Question (SQ1), waarbij de arts zich afvraagt: ‘Zou ik verbaasd zijn als deze patiënt binnen zes maanden komt te overlijden?’, kan hier bij helpen.

Tevens werd hieraan de tweede SQ (SQ2: ‘Zou ik verbaasd zijn als deze patiënt over een half jaar nog leeft?’) toegevoegd, omdat uit eerder onderzoek is gebleken dat dit de positief voorspellende waarde en specificiteit kan vergroten.⁷ De combinatie van beide vragen wordt de dubbele Surprise Question genoemd (DSQ). In deze studie onderzoeken we of de DSQ binnen het verpleeghuis in staat is de patiënten die binnen een half jaar overlijden te identificeren. Wat is de accuraatheid van de Dubbele Surprise Question voor het voorspellen van overlijden van verpleeghuispatiënten?

Methode

Er  werd een prospectieve kwantitatieve pilotstudie opgezet. Specialisten ouderengeneeskunde  en artsen in opleiding tot specialist ouderengeneeskunde (aios) werden per e-mail via het opleidingsinstituut VOSON benaderd. Indien geïnteresseerd, ontvingen zij de informatiebrief voor informed consent en vervolgens de gestandaardiseerde vragenlijsten. Hierin werd hen gevraagd om, naast wat achtergrondkarakteristieken van henzelf, de DSQ te beantwoorden en achtergrondkenmerken in te vullen van 10-20 van hun patiënten, verblijvend op een psychogeriatrie- of somatiekafdeling. Een half jaar later werd hen gevraagd welke van de patiënten overleden waren.

Middels descriptieve statistiek werd zowel de totale groep artsen als hun patiëntengroepen beschreven. Tevens werden voorspellende waarden, sensitiviteit en specificiteit van de DSQ met betrekking tot overlijden binnen zes maanden bepaald.

Resultaten

Eenentwintig artsen (vijftien specialisten ouderengeneekunde en zes aios ouderengeneeskunde) vulden de vragenlijsten in voor 346 van hun patiënten. Na zes maanden bleken 51 patiënten (14,9%) overleden te zijn. Hiervan waren er 38 geïdentificeerd met SQ1 (sensitiviteit 74,5%, specificiteit 56,5%, positief voorspellende waarde 23,0% en negatief voorspellende waarde van 92,7%). Zeventien patiënten waren ook met SQ2 geïdentificeerd (sensitiviteit 33,3%, specificiteit 91,8%, positief voorspellende 41,5% en negatief voorspellende waarde 88,7%).

Conclusie

De DSQ met een termijn van zes maanden geeft een vrij hoge sensitiviteit en specificiteit met een hogere PVW binnen het verpleeghuis en is een veelbelovend instrument om overlijden te voorspellen.

Auteurs

• Drs. Iris M.A. Adan, aios ouderengeneeskunde, VOSON. Werkzaam bij tante Louise,  Bergen op Zoom
• Drs. Marwi M.J. Bos, aios ouderengeneeskunde, VOSON.  Werkzaam bij Zinzia Wageningen