Specialist ouderengeneeskunde: spil in de regionale ouderenzorg

Amnon Weinberg

In de nabije toekomst heeft de specialist ouderengeneeskunde idealiter meer taken buiten het verpleeghuis en in de eerste lijn dan nu. Deze ambitie kunnen we alleen in samenwerking realiseren, actief lerend en ondernemend.

Per regio vinden in mindere of meerdere mate al initiatieven plaats die in deze richting gaan. De specialisten ouderengeneeskunde willen een bijdrage leveren aan de zorg voor ouderen, ongeacht hun verblijfplaats. Wat houdt dat in en lukt dat?

Het identificeren van kwetsbare ouderen en hen integrale zorg bieden, zijn basisvoorwaarden van goede ouderenzorg. Dat gebeurt zowel in de Module Ouderenzorg in de huisartsenpraktijk als in de breed inzetbare consultatiefunctie door de specialist ouderengeneeskunde. Het ouderengeneeskundig assessment brengt kwetsbaarheid en zorgbehoeften in kaart, vermindert waar mogelijk de last en draagt bij aan case management. Ook in het beloop van het zorgtraject is de specialist ouderengeneeskunde inzetbaar als consulent en medebehandelaar.

Substitutie van tweede naar eerste lijn

De doelstelling is hierbij ‘betere zorg tegen minder kosten’. Dat betekent voorkómen van onnodige ziekenhuisopnames en polikliniekbezoeken. De specialist ouderengeneeskunde kan daaraan een bijdrage leveren door een ouderengeneeskundig assessment en hulp te bieden bij ACP. Dat omvat tijdige markering van en anticipatie op de palliatieve- en terminale fase in het kader van zo goed mogelijk sterven in de thuissituatie. De expertise van de specialist ouderengeneeskunde ten behoeve van palliatieve behandeling en van het nazorgbeleid in het ziekenhuis draagt bij aan passende behandelkeuzen en het vinden van de juiste ontslagrichting; ‘triage’ tussen casemanagement thuis, eerstelijnsverblijf en geriatrische revalidatiezorg alsmede terminale zorg. Logisch dus dat de specialist ouderengeneeskunde regionaal en landelijk participeert in de ontwikkeling van zorgpaden voor kwetsbare ouderen en andere specifieke doelgroepen.

Niet in de laatste plaats wordt het denken en onderhandelen vanuit het patiëntperspectief bij kwetsbare ouderen bevorderd. Dit is immers ‘dagelijkse kost' voor de specialist ouderengeneeskunde. De specialist ouderengeneeskunde is dus cruciaal voor de doelstellingen van de overheid. Als consulent, netwerker en beleidsadviseur staan wij model voor de ‘ketenarts’.

Onze ambities op een rij  

Inhoudelijk

De specialist ouderengeneeskunde:

• is de adviseur voor de patiënt en diens naasten: personalized medicine in tijdelijke en langdurige medische begeleiding van complexe zorgsituaties;
• is bekwaam in ouderengeneeskundig assessment (ziekte- en zorgdiagnostiek, prognostiek en casemanagement advisering);
• is bekwaam op het gebied van ACP, geriatrische revalidatiezorg, dementiezorg en palliatieve zorg.
  
  

Procesmatig

De specialist ouderengeneeskunde:

• heeft samenwerkingsafspraken met de regionale huisartsen wat zich vertaalt in een vaste consultatiefunctie in elke huisartsenpraktijk;
• werkt vanuit de keten, vanuit een samenwerkingsverband met klinisch geriaters en heeft een vaste consultatiefunctie voor de collega ziekenhuisspecialisten, is lid van het geriatrie/ouderengeneeskundig team in het ziekenhuis;
• wordt in de gehele keten ondersteund door diverse vormen van taakdelegatie, waaronder praktijk assistenten, VS/NP, geriatrieverpleegkundigen;
• is initiatiefnemer, ondernemer en medisch leider in de regionale zorg voor ouderen, als netwerker in ‘dokter vindt dokter’, dus naast de huisarts en naast de ziekenhuisspecialist;
• is participant en initiatiefnemer in regionale en landelijke zorgvernieuwing;
• is actief in de nascholing voor huisartsen, ziekenhuisspecialisten en verschillende a(n)ios;
• stelt zich bestuurlijk medeverantwoordelijk op voor het beleid van het verpleeghuis, ontwikkelt met het management visie en strategie op de organisatie van de (medische) zorg binnen het verpleeghuis alsmede de consultatiefunctie buiten de muren.

De taken van de specialist ouderengeneeskunde zijn onder meer het uitvoeren van het ‘brede’ en het ‘diepe’ ouderengeneeskundig assessment, het scenario-denken ten behoeve van patiënten met complexe zorgbehoeften en de consultatievaardigheden om deze aspecten aan de man te brengen bij de patiënt (en familie) en in de medische as. Een unieke expertise, die ingezet moet worden waar de integrale benadering en teamwork nog niet zomaar beschikbaar zijn en er wel een grote behoefte aan bestaat. Buiten de zorginstelling!

Onderweg naar deze toekomst moeten we het imago van de stoffige verpleeghuisarts verlaten en voortgaan ons te profileren als specialist ouderengeneeskunde. Deze ambitie kunnen we alleen in samenwerking realiseren, actief lerend en ondernemend. We zijn een betrouwbare expert, een netwerker en een spil in de regionale situatie. Denkend en samenwerkend vanuit de keten bij patiënten die kunnen profiteren van ouderengeneeskundige expertise, zodat zij langer en met meer welbevinden thuis kunnen wonen. Zodat de patiënten vanuit het ziekenhuis de beste vervolgzorg krijgen en in het verpleeghuis de beste behandeling.