Antigeen-sneltest bij verpleeghuisbewoners met COVID-19 gerelateerde klachten

Critical Appraisal of a Topic

Jeanine Rutten

Inleiding

COVID-19 kan grote gevolgen hebben voor verpleeghuisbewoners. Hoewel een groot deel van de mensen met COVID-19 slechts milde symptomen ervaart, vormen ouderen met comorbiditeit een risicogroep.¹ Om verspreiding van het SARS-CoV-2 virus te voorkomen moeten verpleeghuisbewoners die verdacht worden van COVID-19, naar advies van het RIVM, in quarantaine.

Quarantaine kan de kwaliteit van leven negatief beïnvloeden. Het kan bijvoorbeeld leiden tot eenzaamheid. Quarantaine wordt opgeheven wanneer een patiënt met een verdenking van COVID-19 negatief getest wordt. In het behandeladvies van Verenso staat beschreven dat diagnostiek naar COVID-19 verricht moet worden middels een RT-PCR test.²

In het weekend is er niet in elk verpleeghuis mogelijkheid om een RT-PCR test te laten doen. Dit kan er toe leiden dat een verpleeghuisbewoner twee dagen langer in quarantaine moet. De vraag is of specialisten ouderengeneeskunde, in ieder geval in het weekend, uit zouden kunnen wijken naar de antigeen-sneltest.

Om deze afweging te kunnen maken, zal de volgende vraag beantwoord moeten worden:

Wat is de sensitiviteit/specificiteit van de antigeen-sneltest bij verpleeghuisbewoners met een verdenking van COVID-19?  

Figuur 1. Flow-chart literatuursearch

Methode

Op 4 januari 2022 werd een search gedaan in PubMed. De volgende zoektermen (en synoniemen) werden gebruikt: verpleeghuis, COVID-19, antigeen-sneltest en RT-PCR test (zie bijlage voor de volledige search). Dit leverde 18 artikelen op. Na screening op titel/abstract bleven er vier artikelen over (zie flow-chart voor in- en exclusiecriteria). Na het lezen van de volledige teksten vielen nog twee artikelen af, omdat deze studies (deels) ook over medewerkers gingen en/of over bewoners zonder klachten en de verschillende populaties niet apart werden geanalyseerd. De twee overgebleven artikelen zijn gescoord op validiteit en toepasbaarheid.

Beschrijving en validiteit van artikelen

Beide studies betroffen prospectieve studies naar mensen met COVID-19 gerelateerde klachten (zie tabel 1). In beide studies kregen deelnemers zowel een antigeen-sneltest als een RT-PCR test en werd de sensitiviteit en specificiteit berekend. De studie van Ifko en Skvarc vond plaats in verpleeghuizen in Slovenië.³ De studie van Koeleman en anderen vond plaats in Nederland, maar niet alleen onder verpleeghuisbewoners, maar ook onder patiënten van de spoedeisende hulp en onder medewerkers.⁴ De data werden echter wel gestratificeerd geanalyseerd.

De studie van Koeleman en anderen kent een grotere validiteit dan de studie van Ifko en Skvarc. In beide studies zijn de deelnemers valide geïncludeerd, werd een valide referentietest gebruikt en werd de referentietest onafhankelijk van de uitslag van de indextest uitgevoerd. In de studie van Ifko en Skvarc staat echter niet beschreven of de indextest en de referentietest onafhankelijk van elkaar beoordeeld werden, waar dit in de studie van Koeleman wel het geval was. In beide onderzoekers werd niets beschreven over uitvallers.

Tabel 1. Beschrijving, validiteit en resultaten van artikelen

Resultaten

In de studie van Ifko en Skvarc bleek 23 van de 125 bewoners (18%) positief voor COVID-19 en 75 van de 300 (25%) in de studie van Koeleman en anderen (zie tabel 1). In de studie van Ifko en Skvarc werd een hogere sensitiviteit gevonden dan in de studie van Koeleman (87% vs. 76%) en een lagere specificiteit (88% vs. 100%).

Beschouwing

De berekende sensitiviteit van de antigeen sneltest verschilde tussen de twee studies, namelijk 87% in de studie van Ifko en Skvarc en 76% in de studie van Koeleman en anderen. De studie van Koeleman had een hogere validiteit en vond bovendien plaats in een meer vergelijkbare populatie, namelijk bij bewoners uit Nederlandse verpleeghuizen. Om deze reden lijkt een sensitiviteit van 76% voor deze doelgroep meer waarschijnlijk. Het percentage vals-negatieve uitslagen van de antigeen-sneltest is dus hoog en de antigeen-sneltest lijkt daarmee niet geschikt voor het uitsluiten van COVID-19. De beschreven studies zijn verricht in een periode dat de delta-variant dominant was. De beperkte hoeveelheid studies naar de sensitiviteit van de antigeen-sneltest laten echter geen significante verandering zien sinds de komst van Omikron variant.¹

De berekende specificiteit van de antigeen-sneltest verschilde ook tussen de twee studies (88% vs. 100%). Afgaande op de specificiteit uit Koeleman en anderen (100%) lijkt de antigeen-sneltest wel geschikt om COVID-19 aan te tonen. De kans dat iemand een vals-positieve test heeft en dus onterecht in isolatie komt is laag.

Conclusie

De antigeen-sneltest is onvoldoende sensitief om COVID-19 uit te sluiten bij verpleeghuisbewoners met COVID-19 gerelateerde klachten. De antigeen-sneltest kan wel gebruikt worden om COVID-19 aan te tonen. 

Auteur

• J.S. (Jeanine) Rutten, aioto ouderengeneeskunde, Gerion