Prevalentie van patiënten in een minimaal bewuste toestand in Nederlandse instellingen

Resultaten van een landelijk onderzoek

Berno Overbeek, Willemijn van Erp, Henk Eilander, Raymond Koopmans, Jan Lavrijsen

Tijdens het Verenso najaarscongres kregen de opleidingsinstituten de ruimte om recent wetenschappelijk onderzoek te presenteren. Onderstaand onderzoek is daar een van.

De minimaal bewuste toestand (Minimally Conscious State; MCS) is een langdurige bewustzijnsstoornis (LBS) en één van de ernstigste gevolgen van acuut opgelopen niet-aangeboren hersenletsel. Prevalentiecijfers zijn schaars, maar onmisbaar voor een goede organisatie van zorg. Sinds 2019 kunnen patiënten met LBS opgenomen worden in een sluitende behandelketen, ingebed in het landelijk Expertise netwerk Ernstig niet-aangeboren hersenletsel na coma (EENnacoma; www.eennacoma.nl). De eerste behandeling na ziekenhuisopname, vroege intensieve neurorevalidatie (VIN) wordt geboden in revalidatiecentrum Leijpark te Tilburg. Als er na VIN nog steeds sprake is van LBS, kunnen patiënten verder revalideren in de langdurige intensieve neurorevalidatie (LIN), geboden door vier verpleeghuizen. Het doel van deze studie was het vaststellen van de landelijke puntprevalentie van geïnstitutionaliseerde patiënten in MCS.

Methode

In deze beschrijvende cross-sectionele studie werd aan alle 86 Nederlandse ziekenhuizen, de VIN instelling, de vier LIN instellingen en alle 274 verpleeghuizen gevraagd of zij patiënten met LBS behandelden op de peildatum van 15 september 2021. Van aangemelde patiënten werd, na informed consent van de wettelijk vertegenwoordiger, het bewustzijnsniveau geverifieerd met de Coma Recovery Scale-Revised (CRS-R) en werden demografische en klinische gegevens verzameld via een vragenlijst, ingevuld door de behandelend arts.

Resultaten

Zeventig patiënten met een mogelijke LBS werden aangemeld, waarvan zes werden geëxcludeerd. Van 49 patiënten werd het bewustzijnsniveau geverifieerd, bij 15 was dat niet mogelijk. Van de geverifieerde patiënten hadden 38 een LBS, waarvan 32 in MCS (gemiddelde leeftijd 44,8 jaar, 68,8% man). De prevalentie van geïnstitutionaliseerde patiënten in MCS is 0,2-0,3/100.000 Nederlandse inwoners. Bij 21/32 (65,6%) patiënten was sprake van traumatisch hersenletsel. Ruim de helft van de patiënten (17/32; 53%) werd gerevalideerd in de VIN en LIN instellingen, de rest was opgenomen in verpleeghuizen.

Discussie

Deze landelijke studie laat een lage prevalentie zien van geïnstitutionaliseerde patiënten in MCS in Nederland. Deze bevindingen worden nu gebruikt om de zorg voor patiënten met LBS verder te organiseren.

Lees ook het artikel: Prevalence of the Minimally Conscious State Among Institutionalized Patients in the Netherlands | Neurology

Auteurs

Berno Overbeek, specialist ouderengeneeskunde en promovendus, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboudumc, Nijmegen; Kalorama, Beek-Ubbergen; Azora, Terborg
Dr. Willemijn van Erp, specialist ouderengeneeskunde en post-doctoraal onderzoeker, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboudumc, Nijmegen; Accolade Zorg, Bosch en Duin; Libra Revalidatie & Audiologie, locatie Leijpark, Tilburg
Dr. Henk Eilander, ontwikkelings- en neuropsycholoog, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboudumc, Nijmegen
Prof.dr. Raymond Koopmans, hoogleraar ouderengeneeskunde i.h.b. de langdurige zorg, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboudumc, Nijmegen; specialist ouderengeneeskunde in De Waalboog, Nijmegen
Dr. Jan Lavrijsen, senior onderzoeker specialisme ouderengeneeskunde en programmaleider Neurologische aandoeningen, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboudumc, Nijmegen