Samenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO)

Beter gebruik van zorggegevens door en voor specialisten ouderengeneeskunde

Karlijn Joling, Cees Hertogh, Maike Sparrius

Om (her)gebruik van zorggegevens in de ouderengeneeskunde te bevorderen werken het Universitair Netwerk Ouderenzorg van Amsterdam UMC (UNO-VUmc), Verenso en het Nivel samen in het programma Leren van Data. Het programma richt zich op meer eenheid van taal en het bij elkaar brengen en beter benutten van gegevens die door specialisten ouderengeneeskunde worden vastgelegd in het elektronisch patiëntendossier (EPD) in verpleeghuizen. Het programma is dit jaar gestart en wordt gefinancierd door het ministerie van VWS.

Terwijl diverse data een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van de kwaliteit van zorg ontbreekt het op dit moment aan objectieve, betrouwbare en valide antwoorden op vragen als: hoeveel mensen verblijven in Nederland op een afdeling psychogeriatrie of somatiek in een verpleeghuis? Hoelang verblijven ze daar en welke zorg ontvangen zij precies? Hoeveel psychofarmaca en antibiotica worden er in een verpleeghuis voorgeschreven en voor welke indicatie?

EPD inzetten voor ontwikkelen kennis en kwaliteit van zorg

In principe is het mogelijk om deze vragen te beantwoorden met gegevens die door specialisten ouderengeneeskunde worden vastgelegd in het EPD. Gebruik van deze gegevens ten behoeve van kwaliteitsverbetering en informatie-uitwisseling vindt echter nauwelijks plaats. Ook worden de gegevens nog onvoldoende gebruikt voor kennisontwikkeling in de sector.

Leren van Data richt zich op het meer gestandaardiseerd vastleggen van gegevens (eenheid van taal), het inzichtelijk maken van relevante gegevens voor specialisten ouderengeneeskunde, het koppelen van EPD’s en elektronische voorschrijfsystemen (EVS). Er zal worden toegewerkt naar landelijke infrastructuur, in samenwerking met de academische werkplaatsen ouderenzorg. Tot die infrastructuur behoort ook het opzetten van een landelijk representatief netwerk van peilstations, ten behoeve van kennisontwikkeling. Het programma houdt rekening met de verschillende EPD-systemen die momenteel door specialisten ouderengeneeskunde worden gebruikt.

Het programma wordt uitgewerkt op basis van drie pijlers:

1. ontwikkelen van eenheid van taal voor specialisten ouderengeneeskunde door Verenso;
2. onderhouden en verder ontsluiten van routinematig verzamelde zorggegevens en aanvullende gegevens van en door specialisten ouderengeneeskunde (onder andere voor surveillance) ten behoeve van kwaliteitsverbetering, kennisontwikkeling en trendanalyses door UNO-VUmc;
3. de ontwikkeling van een landelijke infrastructuur voor hergebruik van zorgregistraties van specialisten ouderengeneeskunde door Nivel.

Adviespanel identificeert belangrijke thema’s voor analyse van routinematig verzamelde zorggegevens

Binnen pijler 2 heeft een panel van diverse specialisten ouderengeneeskunde, onderzoekers en EPD-kenners gebrainstormd over vraagstellingen die relevant zijn voor de ouderenzorg en mogelijk te beantwoorden zijn met gegevens die standaard in het EPD Ysis worden vastgelegd. Hieruit kwam naar voren dat er vooral behoefte is om de kenmerken van verpleeghuisbewoners en de zorg die zij ontvangen goed in kaart te brengen. Daarnaast bleek er grote behoefte om meer inzicht te krijgen in de inzet van ‘onvrijwillige zorg’ in relatie tot de nieuwe Wet zorg en dwang. De specifieke vraagstellingen binnen deze thema’s zullen de komende tijd in overleg met het panel verder worden uitgewerkt.

COVID-19

Op 18 maart j.l. is er binnen het programma Leren van Data ook een landelijke registratie gestart om inzicht te krijgen in de prevalentie van (vermoedelijke) COVID-19 in de langdurige zorg. De registratie vindt plaats via verschillende EPD’s en de gegevens daaruit worden door het Nivel en het RIVM gebruikt om in kaart te brengen hoeveel cliënten in verpleeghuizen klachten van COVID-19 vertonen en positief getest zijn. Dit is van belang voor beleidsafwegingen, zoals de landelijke verdeling van beschermingsmaterialen.

Onderzoekers van UNO-VUmc analyseren en rapporteren de gegevens uit de COVID-registratie binnen het EPD Ysis. Deze verdiepende analyses zijn erop gericht om inzicht te krijgen in een aantal urgente vragen vanuit het veld: Hoe is het beloop van een COVID-19-infectie in de ouderenzorg? Wat zijn de kenmerken van bewoners met een (vermoedelijke) COVID-19-infectie? En wat zijn de symptomen van COVID-19 bij kwetsbare ouderen en in hoeverre zien we onder hen een atypische presentatie? Deze bevindingen worden de komende tijd gerapporteerd in diverse factsheets, waarvan er eerste twee factsheets reeds gepubliceerd zijn. Deze zijn te vinden op de website van het UNO-VUmc.  

Auteurs

• Dr. K.J.J. (Karlijn) Joling, senior onderzoeker afdeling Ouderengeneeskunde Amsterdam UMC, locatie VUmc

• Prof. dr. C.M.P.M. (Cees) Hertogh, hoogleraar ouderengeneeskunde en ethiek van de zorg bij Amsterdam UMC, locatie VUmc

• M. (Maike) Sparrius, communicatie- en kennisadviseur Amsterdam UMC, UNO-VUmc