Hora-est: Geriatric Rehabilitation for older patients with COPD

Aafke de Groot

Op 4 april jl. promoveerde specialist ouderengeneeskunde Leonoor van Dam van Isselt aan de Universiteit Leiden op het proefschrift ‘Geriatric Rehabilitation for older patients with COPD’.

In haar proefschrift onderzoekt Leonoor van Dam van Isselt de haalbaarheid en effectiviteit van een doelgroep-specifiek zorgpad voor laag-belastbare, kwetsbare patiënten met ernstig COPD. Deze patiënten zijn opgenomen in het ziekenhuis wegens een exacerbatie, worden vaak tijdelijk zorgbehoevend en komen niet in aanmerking voor intensieve post-acute longrevalidatie. In het COPD-behandelprogramma worden revalidatie en palliatieve zorgaspecten geïntegreerd aangeboden. De hoge symptoomlast in de ernstige stadia van COPD maken symptoomcontrole een belangrijk onderdeel van het behandelprogramma. In het tweede deel van haar onderzoek kijkt ze daarom specifiek naar pijn bij COPD-patiënten.

Primaire uitkomstmaat van de prospectieve cohortstudie was de ziekte-specifieke gezondheidsstatus, gemeten met de CCQ. Het COPD zorgpad laat daarop een klinisch relevant effect zien. Ook op de secundaire uitkomstmaat exacerbatie-frequentie gedurende drie maanden follow-up, werd een significante verbetering gevonden.  De opponenten bespraken met de promovendus de gevolgde onderzoekmethode. Met name het ontbreken van randomisatie - en het gebruik van propensity scores om dat probleem op te lossen - had de oppositie in beweging gebracht. Daarbij kwam ook het onderscheid tussen ethische en praktische bezwaren tegen randomisatie in de doelgroep ‘kwetsbare ouderen’ aan de orde. Kunnen we bij kwetsbare ouderen, vanwege hun kwetsbaarheid helemaal geen RCT’s uitvoeren om de effectiviteit van behandelprogramma’s aan te tonen? Dit raakt aan een discussie die in veel onderzoeksgroepen wordt gevoerd over het optimale design in ouderenonderzoek.

Een ander deel van de discussie ging over ‘patient-centredness’ in het zorgpad COPD. Motivatie als voorwaarde voor deelname aan het zorgprogramma en het hernemen van eigen regie over de ziekte tijdens de revalidatie zijn daar aspecten van. Ook over de gebruikte meetinstrumenten, hun domeinen en constructen, werden enige noten gekraakt.

Leonoor van Dam van Isselt levert met haar proefschrift een krachtige bijdrage aan de wetenschappelijke onderbouwing van Geriatrische Revalidatiezorg in Nederland en internationaal. Zij werd daarmee van harte geluk gewenst door haar promotor Wilco Achterberg. Zij blijft als onderzoeker verbonden aan het LUMC en zal verder werken aan het thema e-Health en GRZ.