Taakherschikking in het verpleeghuis

Onderzoek naar kansen, belemmeringen en effecten

Marleen Lovink, Anneke van Vught, Anke Persoon, Raymond Koopmans, Miranda Laurant

De abstractcommissie heeft op verzoek van de congrescommissie 5 abstracts geselecteerd die tijdens het Verenso najaarscongres 'Specialist ouderengeneeskunde in the lead' op 30 november 2017 middels een flitspresentatie gepresenteerd worden. Onderstaande abstract is daar een van.

Doel van het onderzoek

Dit onderzoek beoogt inzicht te krijgen in a) de wijze waarop taakherschikking in het verpleeghuis wordt vormgegeven, b) de ervaren effecten en c) de haalbaarheid. Het onderzoek richt zich op verpleegkundig specialisten (VS’en), physician assistants (PA’s), en praktijkverpleegkundigen (PVK’en) die medische taken overnemen van specialisten ouderengeneeskunde.

Opzet/Methode

Het onderzoek bestond uit in-depth casestudies uitgevoerd in zeven verschillende verpleeghuisorganisaties waarbij gegevens werden verzameld rondom een VS (n=3), PA (n=2) of PVK (n=2). De dataverzameling bestond uit: observaties, vragenlijsten, interviews en documenten, zoals functiebeschrijvingen en samenwerkingsafspraken. De participanten waren: de VS, PA, of PVK, specialisten ouderengeneeskunde, managers, verpleegkundigen/verzorgenden, cliënten en/of naasten en de cliëntenraad.

Resultaten

In het merendeel van de cases was het tekort aan specialisten ouderengeneeskunde in de organisatie een van de primaire redenen om een VS, PA of PVK in te zetten. De organisaties hadden geen (gedragen) visie op de juiste mix aan bekwaamheden en taakherschikking daarbinnen. De taken en verantwoordelijkheden verschilden tussen, maar ook binnen de verschillende beroepsgroepen. De casestudies toonden positieve effecten aan op cliënttevredenheid. Ook door managers, specialisten ouderengeneeskunde en de zorgteams werden VS’en, PA’s, en PVK’en gezien als waardevolle professionals onder andere doordat ze een brugfunctie vervulden tussen het medische en verpleegkundige domein en zorgden voor een kwaliteitsimpuls. Door de inzet van de VS’en, PA’s, en in mindere mate PVK’en, kregen specialisten ouderengeneeskunde meer ruimte om zich te richten op cliënten met complexe zorgvragen en een rol te vervullen in de eerstelijns ouderenzorg. De kennis over de juridische kaders van de inzet van VS’en, PA’s en PVK’en was matig. Dit zorgde ervoor dat de PVK werd ingezet voor taken waarvoor zij juridisch niet bevoegd is. Daarentegen was er onderbenutting van de capaciteit zowel qua opleidingsniveau als wettelijke bevoegdheden van de VS en PA. Bovendien werden de VS’en en PA’s door het ontbreken van voldoende hbo-verpleegkundigen in de organisatie gestimuleerd om taken op een lager opleidingsniveau uit te voeren.

Conclusie/discussie

Taakherschikking in het verpleeghuis staat nog in de kinderschoenen. Om beter gebruik te maken van de mogelijkheden die taakherschikking biedt is het onder andere belangrijk dat a) er in de praktijk helderheid is over de juridische kaders van de verschillende professionals die medische taken overnemen van specialisten ouderengeneeskunde b) er in zorgorganisaties een strategisch personeelsbeleid is, dat onderbouwd is met een visie op ouderenzorg en c) er zorg wordt gedragen voor goede inbedding van de functies van VS, PA en PVK in de organisatie opdat de capaciteiten van de verschillende professionals optimaal worden ingezet.