Samenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO)

EU-COGER-studie – Europese studie naar geriatrische revalidatie na COVID-19

Interview met dr. Miriam Haaksma, senior onderzoeker Universitair Netwerk voor de Care sector Zuid-Holland (UNC-ZH)

Eveline Korving, Miriam Haaksma  

Wat is de aanleiding voor dit onderzoek?

“De meerderheid van de patiënten met COVID-19 (SARS-CoV-2) die wordt opgenomen in het ziekenhuis is ouder dan 70 jaar. Sommigen van hen hebben op de intensive care aan de beademing gelegen. Dit betekent vaak dat zij meerdere weken in bed hebben doorgebracht, waardoor hun spiermassa en longfunctie is afgenomen. Als patiënten in hun dagelijks functioneren worden beperkt door deze gevolgen, kan dat een reden zijn om geriatrische revalidatiezorg in te zetten.

Er is echter nog onvoldoende kennis over welke patiënten het meeste baat hebben bij revalidatie en hoe zo’n revalidatietraject er idealiter uit zou zien. We weten ook nog weinig over het beloop van het herstel van patiënten die een corona-infectie hebben doorgemaakt.

Daarom heeft het UNC-ZH, samen met collega’s van de Special Interest Group voor geriatrische revalidatie van de European Geriatric Medicine Society (EuGMS), de EU-COGER-studie opgezet: de eerste studie naar geriatrische revalidatie op Europees niveau”.¹

Wat kunnen specialisten ouderengeneeskunde in de praktijk ermee?

“Met behulp van de EU-COGER-studie willen we inzicht krijgen in het herstel van post-COVID-patiënten tijdens en na opname in de geriatrische revalidatie. Daarnaast willen we inzicht krijgen in de inhoud van het revalidatietraject in de verschillende Europese landen: welke behandelingen en professionals worden er ingezet? Wat werkt er en wat werkt er niet? Door meer inzicht te krijgen in de effectiviteit van revalidatie zal de zorg alleen maar beter worden. En de best mogelijke zorg leveren is natuurlijk het doel van iedere specialist ouderengeneeskunde”.

Kun je iets meer vertellen over het onderzoeksontwerp?

“Het is een observationele studie, gebaseerd op reguliere zorggegevens. De gegevens worden verzameld op vier momenten: bij opname, ontslag en follow-up na zes weken en zes maanden. De gegevens die we gebruiken in dit onderzoek komen allemaal uit het ECD. Denk bijvoorbeeld aan medische voorgeschiedenis, symptomen, kwaliteit van leven, duur van ziekenhuisopname en gegevens over het ADL functioneren vóór en na de revalidatie. Er worden geen extra vragenlijsten afgenomen of testen uitgevoerd voor de gegevensverzameling. Onze primaire uitkomstmaat is het ADL-functioneren, gemeten met de Barthel Index of de USER.”

Hoe gaat de dataverzameling in zijn werk?

“Wanneer patiënten worden opgenomen voor GRZ met als hoofddiagnose COVID-19, krijgen zij een informatiebrief. Daarin staat dat hun gegevens gebruikt worden voor dit onderzoek, tenzij zij bezwaar hebben. Elke deelnemende revalidatie-afdeling stelt een lokale studiecoördinator aan. Deze coördinator is verantwoordelijk voor het invoeren van de gegevens uit het ECD in onze anonieme online database (Castor). Dit kost ongeveer 20 minuten per post-COVID revalidant. De follow-up metingen (zes weken en zes maanden na ontslag) vinden telefonisch plaats.”

Voortgang van de studie

“Op het moment van schrijven hebben zich al meer dan 30 zorginstellingen uit acht landen aangesloten bij de EU-COGER-studie, sinds de start van werving in september 2020. Samen hebben zij al meer dan 100 patiënten gerekruteerd. De deelnemende landen zijn: Nederland, Duitsland, Italië, Portugal, Spanje, Rusland, Israël en het Verenigd Koninkrijk.

Het is een uitdaging om onderzoek te doen naar deze vorm van zorg, omdat de revalidatie in elk land anders wordt vormgegeven. In Nederland vindt geriatrische revalidatie met name plaats in verpleeg- en verzorgingshuizen. Maar in Duitsland gebeurt dit bijvoorbeeld in speciale revalidatieklinieken terwijl patiënten in Rusland grotendeels thuis revalideren.

Wat de studie nog uitdagender maakt, is natuurlijk het feit dat we midden in een pandemie zitten, waardoor op veel plekken de post-acute zorgcapaciteit wordt ingezet voor acute coronazorg. Hierdoor komt de beschikbaarheid van geriatrische revalidatiezorg in het gedrang. Dit wordt ook wel de ‘COVID-revalidatie-paradox’ genoemd.² De behoefte aan geriatrische revalidatie is nu groter dan ooit, maar door de pandemie is de zorgcapaciteit grotendeels uitgeput, waardoor we niet aan alle behoeften kunnen voldoen.

Gedurende dit jaar worden in elk deelnemend land gegevens van zo’n 50 patiënten verzameld via de revalidatieaanbieders. We zijn ontzettend dankbaar voor het enthousiasme van de zorgprofessionals die bijdragen aan onze studie, ondanks de werkdruk die de pandemie met zich meebrengt. De eerste uitkomsten van de studie verwachten we eind 2021. Voor degenen die heel nieuwsgierig zijn, hebben we de karakteristieken van de eerste 100 geïncludeerde patiënten alvast beschreven in een factsheet op onze website.’

Aanmelden?

Werkt u op een revalidatie-afdeling en wilt u bijdragen aan deze belangrijke studie? Of wilt u graag meer informatie ontvangen? Neem dan contact met ons op via EU-COGER@lumc.nl.
Meer informatie is ook te vinden op onze website.

Auteurs

• Eveline Korving – Coördinator Kennis & Communicatie UNC-ZH

• Miriam Haaksma – Senior onderzoeker UNC-ZH, coördinator EU-COGER studie