Duurzaam katheteriseren in de ouderengeneeskunde

Annemarie Leliveld-Kors

Er zijn situaties waarbij spontane urinelozing niet mogelijk is. Dan biedt eenmalige katheterisatie of langdurige drainage middels een verblijfskatheter uitkomst. Om de kans op ontstaan van een urineweginfectie zo laag mogelijk te houden werd van oudsher geadviseerd om een blaaskatheter steriel in te brengen.¹ De richtlijn van 2010 gaf nog duidelijk het advies om bij het inbrengen van een transurethrale katheter een steriel veld te creëren en deze katheter ook in te brengen met steriele handschoenen. Bij het ontwikkelen van de nieuwe Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie (SRI) richtlijn ‘Blaaskatheterisatie’ in 2024 werd de summier beschikbare literatuur geanalyseerd.² Hieruit bleek dat er geen duidelijke meerwaarde bestaat van steriel werken in het voorkómen van (katheter gerelateerde) urineweginfecties. Het advies luidt om over te gaan naar het schoon inbrengen van een transurethrale katheter. Dit omvat het gebruik van niet-steriele handschoenen, een schoon werkveld en het reinigen van de genitaliën met (leiding)water.

Er zijn meerdere voordelen van deze nieuwe manier van werken. Ten eerste is de handeling prima uit te voeren door één persoon waarbij in geval van steriel inbrengen veelal iemand extra nodig is om de spullen steriel aan te geven. Dan is er sprake van een enorme kostenreductie doordat niet-steriele handschoenen meer dan 10 keer zo goedkoop zijn als steriele handschoenen.³ Ook zijn de voorverpakte inbrengsetjes niet meer nodig, zelfs onwenselijk én goedkoper. En als laatste en tevens grootste voordeel is dat het schoon inbrengen van een katheter vele malen duurzamer is dan het steriel inbrengen ervan. Steriele materialen zoals gaasjes en handschoenen bevatten vaak een extra verpakking, terwijl schone materialen samen in een grotere verpakking zitten. Van de voorverpakte steriele inbrengsetjes wordt vaak maar de helft van de producten gebruikt. Ook moeten steriele materialen een extra bewerking ondergaan om steriel gemaakt te worden. Dit geeft bij elkaar een aanzienlijke CO2 uitstoot, onnodig gebruik van materialen, meer transportkosten en meer afval.

Tenslotte loopt sinds 2020 een onderzoek (COMPaRE studie) in het ErasmusMC naar het gebruik van herbruikbare katheters. Dit zou geschikt kunnen zijn voor mensen die meermaals per dag de blaas met een katheter moeten legen.  Invoering van herbruikbare katheters zou alleen in Europa al een vermindering van tientallen miljoenen kilo’s plastic en een jaarlijkse kostenbesparing van minstens 500 miljoen euro opleveren.⁴

Auteur

• Dr. A.M. (Annemarie) Leliveld-Kors, uroloog UMC Groningen