Met andere woorden

Aafke de Groot

In de rubriek 'Met andere woorden' brengt de redactie werk van dichters die ook arts zijn onder de aandacht van de lezers van dit tijdschrift.

'Poëzie heeft haar eigen logica' 

Simon Vestdijk (Harlingen 1898-1971) werd opgeleid tot arts, maar praktiseerde nauwelijks als zodanig. Daarentegen was hij zonder twijfel een groot schrijver. Hij verkoos een literaire loopbaan boven een medische loopbaan en artsen figureerden in zijn vele romans vooral als klungels en karikaturale types. De ‘veelzijdige Vestdijk’ schreef ‘sneller dan God kan lezen’. Hij publiceerde 24 dichtbundels, 33 essaybundels, 57 novellen en 52 romans. Ook zijn nagelaten poëzie is omvangrijk. Wie zich in het enorme oeuvre begeeft voelt zich een onnozele onderzoeker die een literatuursearch verricht maar eigenlijk op zoek is naar een vraagstelling.

Vestdijks poëzie is vaardig, alles klopt en deugt eraan. Toch laat zij ons helaas grotendeels onberoerd. Eén van zijn vroege poëzie-uitgaven heeft de titel 'Vrouwendienst' en komt daarmee boven drijven.

DE STADSWEES

Zij is een stadswees die niet beter weet,

En ied’ren avond loop ik met haar in

Een roode zon die in de grachten spaart,

En heb haar nu een jaar aan mij gewend.

Die witte onschuld, nimmer uitbesteed,

Heb ik van mijn verlangen niets bekend,

Maar ‘k zoek een huis, dat in eenzelfden zin

Als ’t wezenloos gesticht die schat bewaart,

Als in een afgunst op min.../...

De letterkundige commentatoren construeren in het nawoord van ‘Vrouwendienst’ enkele verklaringen; de hier door Vestdijk gekozen thematiek zou berusten op een combinatie van vrouwenverering en vrouwenangst naast een ongebreidelde bezitsdrang jegens vrouwen. Hoe zit het dan met ‘Terug tot Ina Damman’?

In ‘De glanzende kiemcel’ een letterkundige lezingencyclus gehouden tijdens zijn internering in 1943, spreekt Vestdijk bezield over het wezen der poëzie. Proza vergelijkt hij met het meercellige volwassen organisme, maar poëzie met een kiemcel. "Het gedicht bevat alles in zich, op het kleinste bestek verenigd en tegen elkaar uitgespeeld. Dat kleine met vitaliteit geladen eilandje, dat zich in de zee van biologische chaos weet te handhaven...” Dat heeft hij dan wel weer prachtig gezegd.