Hoogleraar zorg voor kwetsbare ouderen: Ik heb gezegd

Hein van Hout hoogleraar zorg voor kwetsbare ouderen

Nienke Fleuren

‘We hebben ons zorgstelsel zo ingewikkeld gemaakt dat je er makkelijk in kan verdwalen.’ Dat is één van de grootste uitdagingen in het werkveld van prof. dr. Hein van Hout, hoogleraar zorg voor kwetsbare ouderen aan Amsterdam UMC locatie VUmc. Op 19 april 2022 – door de coronapandemie twee jaar later dan gepland – sprak hij zijn oratie uit in de aula van de Vrije Universiteit.

‘Mijn aandachtsgebied start op het moment dat de zelfredzaamheid afneemt’, schetste de hoogleraar, van oorsprong gezondheidswetenschapper, in zijn oratie de kaders van zijn leeropdracht. Hij stelt zich als doel om de gezondheid en kwaliteit van leven van ouderen met een kwetsbare gezondheid en hun naasten te verbeteren. De titel van zijn oratie, ‘Zorg voor ouderen, tussen droom en werkelijkheid’, laat zien dat daarin nog een lange weg te gaan is.

In zijn onderzoek heeft Van Hout twee speerpunten: beslisondersteuning en organisatie van zorg. Met de eerste heeft hij al jarenlang ervaring door zijn werk voor InterRAI, een internationale groep die met eenduidige meetinstrumenten de kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen in meer dan 30 landen monitort. Met de zogenaamde ‘Minimal Data Set’ (MDS) die InterRAI gebruikt, kan in kaart worden gebracht welke ouderen kwetsbaar zijn. Deze identificatie is pas stap 1, volgens Van Hout. Hij wil met tweedegeneratie beslisondersteuners, gebaseerd op de combinatie van kwetsbaarheidsfactoren uit de MDS, een advies geven over de beste zorg voor de individuele oudere. De beste interventie voor een oudere met verhoogd valrisico is bijvoorbeeld afhankelijk van het cognitieve functioneren; een beslisondersteuner die deze data koppelt kan een gericht – en daarmee beter – advies geven dan bijvoorbeeld alleen de uitkomst van de Timed Up & Go-test. Bovendien verkleint zo’n beslisondersteuner het risico op blinde vlekken doordat deze alle domeinen afgaat, niet alleen de domeinen waarin de zorgverlener die de patiënt ziet is gespecialiseerd.

Het tweede speerpunt van Hein van Hout is organisatie van zorg rond kwetsbare ouderen. Hij richt zich daarbij vooral op de eerstelijn, aangezien het aantal plaatsen in de intramurale setting afneemt, terwijl het aantal (kwetsbare) ouderen de komende jaren flink zal toenemen. Ook hier ziet Van Hout een grote kloof tussen droom en werkelijkheid.

In onderzoek verzamelt hij goede praktijkvoorbeelden van goede zorg voor kwetsbare ouderen. Maar de oudere met meerdere aandoeningen is hier pas mee geholpen als de interventies worden uitgerold naar de vele verschillende hulpverleners en organisaties waar de oudere mee te maken heeft. ‘Vergelijk het met een orkest. Als iedereen zijn eigen riedeltje speelt is het vreselijk om naar te luisteren. Als ze samen hetzelfde muziekstuk spelen en de muzikanten op het juiste moment hun partij inzetten wordt het prachtig.’ Hij ziet dan ook een belangrijke taak weggelegd voor praktijkondersteuners en casemanagers, die als een soort dirigent alle partijen hun bijdrage kunnen laten leveren, inclusief de specialist ouderengeneeskunde in de eerstelijn.

De ambitieuze hoogleraar liet zien dat hij vol plannen zit om zijn ambities voor de (eerstelijns) ouderenzorg te verbeteren. Na afloop van de oratie was er gelukkig ook tijd om te ontspannen. Dat deed Hein van Hout geheel in stijl, door met zijn eigen band op te treden op het feest. Ook hier wist hij alle partijen op het juiste moment in te zetten en het klonk prachtig!

Auteur

• Nienke Fleuren, aioto ouderengeneeskunde GERION, Amsterdam UMC locatie VUmc, afdeling Ouderengeneeskunde