App Icoon
Interview met medische vakgroep Surplus over COVID-19
Vlnr. Louise van Hoorn, Erna zomer, Maren van Waalwijk
COVID-19 heeft sinds 2020 een grote impact gehad op de langdurige zorg in Nederland. Hoe hebben specialisten ouderengeneeskunde en zorgorganisaties dit ervaren? En hoe bereiden zij zich voor op het najaar? In dit nummer een gesprek met medewerkers van Surplus. Aan het woord zijn Erna Zomer en Maren van Waalwijk, beide specialist ouderengeneeskunde en Louise van Hoorn, manager Behandeling en Begeleiding.
Surplus is een non-profit zorg- en welzijnsorganisatie in West-Brabant. Naast dertien woonzorgcentra zijn er ook vijfentwintig thuiszorgteams en is er een dienst behandeling en begeleiding. De meerwaarde van Surplus zit in de combinatie van deze zorg- en dienstverlening met de welzijnsorganisatie van Surplus. Dit brede aanbod maakt Surplus onvergelijkbaar in Brabant. Surplus heeft ongeveer 2.300 medewerkers in dienst en nog eens ruim tweeduizend vrijwilligers.
Hoe was het verloop van COVID-19 bij Surplus?
Louise van Hoorn: COVID-19 heeft een grote impact gehad op zowel bewoners, medewerkers als de bedrijfsvoering van Surplus. De afdeling Kwaliteit en Veiligheid ondersteunt bij de uitbraken en maakt deel uit van het multidisciplinaire coördinatieteam en zorgt voor een overzicht van het verloop van COVID-19.
Het coördinatieteam is opgericht vanwege COVID-19. Het team bestaat uit een vertegenwoordiging van de Raad van Bestuur, het managementteam, communicatie, vastgoed en facility, en kwaliteit en veiligheid en heeft als doel om te zorgen dat cliënten en medewerkers de juiste zorg en ondersteuning ontvangen. De medische vakgroep is vast lid van het coördinatieteam en zorgt onder andere voor de inhoudelijke protocollen afgeleid van de richtlijnen van Verenso.
Als manager Behandeling en Begeleiding krijg ik wekelijks een overzicht van het aantal testen dat is afgenomen (ter illustratie figuur 1). Zowel intramuraal als extramuraal komen de uitslagen overeen met de golfbeweging zoals deze ook landelijk te zien is. Een verschil in data tussen intramuraal en extramuraal is met name te zien in het aantal negatieve testen. Intramuraal wordt er preventief getest naar aanleiding van het contactonderzoek op dag 0 en dag 5. Extramuraal wordt er over het algemeen alleen getest op basis van klachten, waardoor het percentage negatieve testen veel lager ligt. We zien ook dat bewoners op psychogeriatrische afdelingen elkaar onderling vaker besmetten. Van 22 november tot en met 4 december 2021 heeft Surplus de boostervaccinatie aangeboden, met aansluitend een maandelijkse ‘veegronde’ voor bewoners die niet eerder de boostervaccinatie konden ontvangen bijvoorbeeld in verband met recent doorgemaakte COVID-19. Vanaf 7 februari 2022 (14 weken na de boostervaccinatie) is een toename te zien in het aantal bewoners met COVID-19.
Erna Zomer: We hebben de indruk dat het ziektebeloop milder is geworden. We leiden dit af uit de afname van inzet zuurstof, dexamethason, kunstmatige vochttoediening en fraxiparine. Om hier meer zicht op te krijgen nemen wij deel aan het wetenschappelijk VIDO-onderzoek, door ons aangevuld met dossieronderzoek.
Figuur 1
Wetenschappelijk onderzoek
Erna Zomer: Surplus doet mee aan het VIDO onderzoek van het RIVM (https://www.rivm.nl/vido), waarbij door middel van een vingerprik bloed afgenomen wordt. In het bloedmonster wordt de hoeveelheid antilichamen bepaald en daarmee wordt een beeld verkregen van de reactie op vaccinatie. Verdeeld over zes prikmomenten in de periode september 2021 tot juni 2022 is informatie verzameld.
De medische vakgroep heeft input gegeven bij het mogelijk en relevant maken van het onderzoek binnen de verpleeghuissetting. Er is meegedacht over relevante medische informatie. Deze informatie wordt periodiek door de artsen verstrekt aan het RIVM. Voor ons als medische vakgroep levert deelname actueel inzicht van de situatie op onze locatie en het biedt de mogelijkheid om de waarnemingen in de praktijk te vergelijken met de uitkomsten van de samples. Wetenschappelijk onderzoek vormt een belangrijk onderdeel van ons werk als medische vakgroep op COVID-19. Naast het VIDO onderzoek, nemen we ook deel aan het onderzoek naar interprofessioneel samenwerken van het LUMC.1 Door onze ervaringen in de praktijk van Surplus en wetenschap te verbinden, generen we kennis die breed gebruikt kan worden.
Verwachting najaar 2022
Louise van Hoorn: Onze verwachting is dat in het najaar het aantal besmettingen weer zal oplopen, zowel bij onze medewerkers als bij de bewoners. Het is dan ook belangrijk om zo goed mogelijk voorbereid te zijn. Surplus heeft een eigen flexbureau voor medewerkers. Met een campagne gericht op verschillende doelgroepen hebben we meerdere collega’s aan kunnen nemen. Deze collega’s kunnen ingezet worden op de afdelingen als er sprake is van besmettingen onder de medewerkers. Structureel plannen we ook medewerkers in, zodat zij gelijk inzetbaar zijn bij een uitbraak. Maar we pakken ook alvast andere zaken op, zoals Infectiepreventie, de afstemming tussen coördinatieteam en management en de voorbereiding t.b.v. de vaccinaties.
Voorbereiding najaar 2022: Meldpunt Hygiëne Infectie Preventie (HIP)
Louise van Hoorn: Surplus heeft een meldpunt infectiepreventie waarin de collega’s van kwaliteit en veiligheid ondersteunen bij het opstellen van de juiste protocollen en richtlijnen, maar ook voor het ondersteunen van de teams bij een uitbraak. De protocollen en richtlijnen zijn in het voorjaar van 2022 geactualiseerd in samenspraak met het coördinatieteam en de medische vakgroep. Ter voorbereiding van het najaar wordt in september een opfriscursus door de artsen aangeboden voor iedereen die een rol heeft bij een uitbraak. Het meldpunt werkt daarnaast nauw samen met de deskundige infectiepreventie van het Bravis Ziekenhuis. De deskundige infectiepreventie heeft een adviserende functie en komt op afroep ook kijken op de afdelingen om te zien of alles goed is ingericht. Hier hebben we bijvoorbeeld gebruik van gemaakt bij de inrichting van een cohortafdeling.
Voorbereiding najaar 2022: Coördinatieteam
Louise van Hoorn: Het coördinatieteam volgt de ontwikkelingen nauwlettend en neemt samen met het bestuur en het management besluiten over het in te zetten beleid. Het betreft het vaststellen van protocollen en processen, maar ook besluiten over de inzet van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), testen, isolatiebeleid en het vaccineren. Ook in de zomermaanden -die getypeerd werden door een relatieve rust ten aanzien van uitbraken- kwam het coördinatieteam bijeen om te zorgen dat iedereen zo goed mogelijk is voorbereid op een eventuele nieuwe golf. De medische vakgroep is een essentieel onderdeel van het coördinatieteam. Als manager behandeling en begeleiding vertegenwoordig ik de specialisten ouderengeneeskunde in het team. Als ik verhinderd ben, dan word ik waargenomen door een van de specialisten ouderengeneeskunde binnen de vakgroep.
Voorbereiding najaar 2022: Vaccinatieteam
Erna Zomer: Het vaccinatieteam begeleidt de vaccinatierondes. Bij de eerste twee rondes werd dit vooral centraal geregeld. Daarna is dit steeds meer door de locaties zelf georganiseerd met ondersteuning vanuit het centrale vaccinatieteam. Procedures zijn beschreven en worden periodiek geëvalueerd. Als lid van het vaccinatieteam zorgen wij ervoor dat we goed voorbereid zijn. Hierdoor kunnen we direct na het besluit van het Rijksoverheid om te gaan vaccineren starten. Op iedere afdeling staat een team paraat dat zorgt voor de juiste materialen en opslag, registratie en het vaccineren. De afdelingsarts zorgt samen met het zorgteam voor de uiteindelijke vaccinatie. Inmiddels zijn de afdelingen ervaren door de eerdere vaccinatierondes.
Het nieuwe ‘normaal’
Maren van Waalwijk: Op basis van de ervaringen die we het afgelopen jaar op hebben gedaan, is het proces van omgaan met een uitbraak verder verfijnd. Persoonlijk heb ik daardoor helemaal geen schrik voor de herfst. Een uitdaging blijft hoe je zorgt dat de COVID-19 zorg niet te veel van je werk op slorpt waarom je uiteindelijk voor dit vak gekozen hebt. Ik vind dat Surplus hier goed in meedenkt. Zo hebben we binnen Surplus verschillende ‘gradaties’ op bovengenoemde structuur ontwikkelt. Bij een corona piek kan er snel worden opgeschaald. Afgelopen periode hebben we hier ervaring mee opgedaan. Zo zorgen we dat de impact op de dagelijkse gang van zaken zo klein mogelijk blijft en dat de afdelingen zo goed mogelijk worden ondersteund. Bij een uitbraak wordt er altijd een uitbraakteam samengesteld. Afhankelijk van de ernst van de uitbraak wordt de frequentie van samenkomst en samenstelling vastgesteld.
Naast afspraken over ‘testen en quarantaine maatregelen’ is er ook veel ruimte om met elkaar het individueel welzijn van de bewoner te bespreken. Dat vind ik ook erg belangrijk, net als het platform waar ook ethische dilemma’s rondom bijvoorbeeld isolatie bij een bewoner besproken kunnen worden. Zo kan het zijn dat in samenspraak met de bewoner en/of naasten een plan wordt gemaakt om de bewoner zo goed mogelijk te ondersteunen als deze in isolatie moet en hier veel last van heeft. Samenwerking met zowel de zorgteams als de paramedische vakgroepen is hierbij essentieel.
Al met al is de huidige situatie niet te vergelijken met de situatie in 2020, toen we in Noord Brabant zwaar hebben geleden onder de eerste golf van COVID-19. Door binnen Surplus structureel samen te werken met bestuur en management, als professionals onderling en met wetenschappers hebben we kennis opgedaan en kunnen vertalen naar de dagelijkse praktijk. Ook in de komende periode gaan we hiermee door.
Voor meer informatie over de aanpak binnen Surplus kun je contact opnemen via het secretariaat: marielouise.fens@surplus.nl
Auteurs
- Erna Zomer, specialist ouderengeneeskunde, Surplus
- Maren van Waalwijk, specialist ouderengeneeskunde, Surplus
- Louise van Hoorn, manager Behandeling en Begeleiding, Surplus