Publicatiedatum 
Publicatie: oktober 2022

Ontwikkeltraject
Oorspronkelijk was deze handreiking opgesteld als hoofdstuk van de richtlijn Probleemgedrag bij dementie (Verenso/NIP, 2018). Tijdens de commentaarfase van de richtlijn bleek onder specialisten ouderengeneeskunde de behoefte de thematiek uitvoeriger te bespreken. Ook werd geconcludeerd dat de thematiek zich met name leent voor een publicatie voor de specialist ouderengeneeskunde gezien diens specifieke rol bij de toepassing van palliatieve sedatie.

Voor de ontwikkeling van de handreiking is een werkgroep samengesteld. De werkgroep heeft literatuuronderzoek gedaan (zie bijlage ‘literatuuronderzoek’) en de eerdere commentaren op het hoofdstuk over palliatieve sedatie bij probleemgedrag in de richtlijn verwerkt in een eerste concept handreiking. De uitgangspunten van de handreiking en aanbevelingen voor een zorgvuldige besluitvorming zijn tijdens een klankbordbijeenkomst voor kaderartsen psychogeriatrie en kaderartsen palliatieve zorg (45 deelnemers) uitvoerig bediscussieerd. Input van de bijeenkomst is verwerkt in een tweede concept dat is voorgelegd aan een tiental kaderartsen psychogeriatrie en palliatieve zorg ter becommentariëring. Tevens is advies gevraagd van de autorisatiecommissie van Verenso, de (voorzitter van de) werkgroep die bezig is met de herziening van de KNMG richtlijn Palliatieve sedatie en van de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd. Naar aanleiding van deze adviesronde zijn gesprekken gevoerd met hoogleraren ouderengeneeskunde met betrekking tot het conceptueel kader. Op basis hiervan is een derde concept opgesteld dat is voorgelegd aan het bestuur van Verenso. Dit definitief concept is vastgesteld op 17 december 2019.

Samenstelling werkgroep

• Prof. dr. S.U. (Sytse) Zuidema, specialist ouderengeneeskunde, hoogleraar Ouderengeneeskunde en dementie, voorzitter
• Prof. dr. C.M.P.M. (Cees) Hertogh, specialist ouderengeneeskunde, hoogleraar Ouderengeneeskunde en ethiek van de zorg
• Dr. M. (Martin) Smalbrugge, specialist ouderengeneeskunde
• Dr. R. (Rogier) van Deijck, specialist ouderengeneeskunde
• A.E. (Annelies) Veldwijk-Rouwenhorst, specialist ouderengeneeskunde, promovenda WAALBED-III studie.

\Aanvankelijk waren Ronald Geelen en Maritza Allewijn, gezondheidszorgpsychologen in de ouderenzorg, namens de NIP-sectie Ouderenpsychologie, lid van de werkgroep. Nadat besloten is dat het geen multidisciplinaire richtlijn zou worden, maar een Verenso-handreiking, hebben zij een rol gekregen als adviseur. Een aantal van hun adviezen is overgenomen. De NIP-sectie Ouderenpsychologie en Verenso willen een aantal onderwerpen rondom het thema: 'ernstig probleemgedrag bij dementie met hoge lijdensdruk' gezamenlijk verder uitdiepen. 

Ondersteuning vanuit bureau Verenso

• Dr. E.M. (Eefje) Sizoo, specialist ouderengeneeskunde, beleidsadviseur Verenso (tot april 2019) 
• Drs. I. (Inge) van der Stelt, beleidsadviseur Verenso

Update 2022
De herziening van de IKNL/NHG richtlijn Palliatieve sedatie uit 2022¹ was een belangrijke reden om de handreiking van Verenso te actualiseren. Gesprekken met vertegenwoordigers van het Openbaar Ministerie en de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd nodigden ons uit om de beschreven processtappen aan te scherpen en waar nodig te verduidelijken. Recent onderzoek van Veldwijk-Rouwenhorst et al. dat de praktijk van continue palliatieve sedatie bij refractair probleemgedrag bij patiënten met dementie verder onderbouwt, is toegevoegd aan de literatuur.   

^{1. Deze richtlijn is eerder uitgebracht door de KNMG (2009).}